بازشناسی و تحلیل اصل اراده خودآیین و تبلور آن در دموکراسی غربی با محک اندیشه سیاسی اسلام

نوع مقاله : مقالات پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه معارف اسلامی، گرایش تخصصی کلام سیاسی دانشگاه قم

چکیده

در فلسفه معاصر سیاسی غرب، نظام‌های حقوقی و سیاسیِ مبتنی بر مأذونیت الهی، با صبغه نادیده‌انگاری خودانگیختگی و خودمختاری انسان، ملازم با دیگرآیینی اراده انسان‌ها و غیر قابل دفاع و نامشروع است. (تاریخچه) تأثیر این نگاه، رابطه مأذونیت الهی با خودآیینی اراده را با ابهام مواجه ساخته و درصدد است تا به اراده‌های خودآیین به عنوان یگانه معیار قوانین و قانونیت نهادهای حقوقی و سیاسی مشروعیت ببخشد! (مسئله) از این‌رو، بازشناسی و تحلیل اصل اراده خودآیین و تبلور آن در دموکراسی غربی با محک اندیشه سیاسی اسلام به مثابه موضوعی فراموش شده ضرورت می‌یابد. (پیشینه) لذا پرسش اصلی مقاله این است که چه رابطه‌ای بین اراده خودآیین و تبلور آن در دموکراسی در غرب و اسلام وجود دارد؟ (سؤال)برای پاسخ به این پرسش می‌توان احتمال نسبیت‌گرایی سوفیستی به ویژه در تأثیرگذاری و سودهیِ اراده‌ها و سیطره اصل خطا بر همه منظومه‌های معرفتی غرب و غیر منطبق بودن آن با ایده مأذونیت الهی در پذیرش اراده خودتحمیل را در وجه سیاسی (فرضیه) به قصد ارائه تصویری روشن از این اصل در دو مکتب فکری هماورد معاصر (هدف) با شیوه اسنادی ـ تحلیلی (روش) مورد بررسی قرار داد. پرهیز اسلام از دیگرآیینی اراده و اصل عدم ملازمه میان خودآیینی اراده و خودقانون‌گذاری مطلق انسان، بر خودمختاری اراده‌های متکی بر بصیرت و آگاهی از دستاوردهای این مقاله است. (یافته)

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Recognition and Analysis of the Principle of Autonomous Will and its Manifestation in Western Democracy with Benchmark of Islamic Political Thought

نویسنده [English]

  • Mohammadreza Karimivala
Assistant Professor of Islamic Knowledge Group, Qom University-
چکیده [English]

In the perspective of West contemporary political philosophy, political and legal systems based on divine permission, with a background of ignoring the human spontaneity and autonomy are compatible with heteronomy of human will, and are untenable and unlawful. (History) The impact of this view has made the relationship between autonomy and the will of divine permission ambiguous, and it tries to give legitimacy to autonomous wills as the sole criterion of law and legality of juridical and political institutions! (Problem) So, recognition and analysis of the principle of autonomous will and its manifestation in Western democracy with benchmark of Islamic political thought is essential as a forgotten matter. (Background) Therefore, the main question of study is whether there is a relationship between autonomous will and its manifestation in democracy in the West and Islam? (Question) To answer this question, one could examine the possibility of Sophistic relativism, especially in influencing and directing the wills and domination of error principle over all West epistemic systems, and its non-compatibility with divine permission in accepting the self-imposed will in political aspects (Hypothesis), to provide a clear picture of this principle in contemporary rival schools (Objective) using the documentary-analytical method. Islam's avoidance from heteronomy of human will and its emphasis on the principle of non-compatibility between the autonomy of the will and absolute human self-regulating legislation, and on the autonomous will based on insight and knowledge are among the achievements of this article. (Finding)

کلیدواژه‌ها [English]

  • Autonomous Will
  • West Political Philosophy
  • western democracy
  • Sophism
  • Islamic political thought
  1. آربلاستر، آنتونی (1377). لیبرالیسم غرب ظهور و سقوط، ترجمه عباس مخبر، تهران، نشر مرکز.
  2. ابن ابی‌الحدید، فخرالدین (1357). شرح نهج البلاغه، بی‌جا، دارالاحیاء الکتب العربیه.
  3. ابن طاووس، علی بن موسی (1412). کشف المحجة لثمرۀ المهجۀ، قم، النشر الاعلام الاسلامی.
  4. اروین، ترنس (1380). تفکر در عهد باستان، ترجمه حنایی کاشانی، تهران، قصیده.
  5. اشپنگلر، اسوالد (1369). فلسفه سیاست، ترجمه هدایت‌الله فروهر، تهران، نشر نظر.
  6. انصاری، منصور (1384). دموکراسی گفتگویی ـ امکانات دموکراتیک اندیشه‌های میخائیل باختین و یورگن هابرماس، تهران، نشر مرکز.
  7. براون، کالین (1375). فلسفه و ایمان مسیحی، ترجمه طاطه وس میکائیلیان، تهران، انتشارات علمی فرهنگی.
  8. بیات، عبدالرسول و دیگران (1381). فرهنگ واژه‌ها، قم، اندیشه و فرهنگ دینی.
  9. پایک، جان (1391). فرهنگ اصطلاحات فلسفه سیاسی، ترجمه محمدعلی تقوی و محمدجواد رنجکش، تهران، نشر مرکز.
  10. پوپر،کارل ریموند (1378). «اندیشه‌ای درباره تئوری و کارکرد حکومت مردم سالاری»، ترجمه کورش زعیم، ماهنامه اطلاعات سیاسی ـ اقتصادی، خرداد و تیر 1378، شماره 141و 142، ص 57 – 48.
  11. تمیمی آمدی، عبد الواحد بن محمد (1373). غرر الحکم و درر الکلم، ترجمه محمد خوانساری، تصحیح جلال الدین حسینی، تهران، دانشگاه تهران.
  12. جمعی از نویسندگان (1383). تبیین مردم سالاری دینی، قم، انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
  13. حلبی، علی اصغر (1374). انسان در اسلام و مکاتب غربی، تهران، اساطیر.
  14. داوری اردکانی، رضا (1392). فلسفه چیست؟، تهران، نقش جهان.
  15. زرشناس، شهریار (1383). واژه نامه فرهنگی، تهران، کتاب صبح.
  16. سارتر، ژان پل (1376). اگزیستانسیالیسم و اصالت بشر، ترجمه مصطفی رحیمی، تهران، نیلوفر.
  17. شهرام نیا، امیرمسعود و حاجی زاده، جلال (1389). «تبیین مبانی دموکراسی در اندیشه‌های فلسفی کارل پوپر»، دو فصلنامه غرب شناسی بنیادی، سال اول، شماره اول،تابستان،ص86-67.
  18. صدوق، محمدبن علی بن بابویه (1398). التوحید، قم، جامعه مدرسین.
  19. صناعی، محمود (1379). آزادی فرد و قدرت دولت، تهران، هرمس.
  20. الطبری، محمدبن جریر (1415).المسترشد فی امامۀ امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب(ع)، تهران، مؤسسه الثقافه الاسلامیۀ.
  21. عالم، عبدالرحمن (1377). بنیاد‌های علم سیاست، تهران، نشرنی.
  22. کاپلستون، فردیرک (1327). تاریخ فلسفه یونان و روم، ترجمه مجتبوی، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
  23. کاسیرر، ارنست (1370). فلسفه روشنگری، ترجمه یدالله موقن، تهران، نیلوفر.
  24. کلینى، محمد بن یعقوب (1407).، الکافی، تهران، دار الکتب الإسلامیة.
  25. گاتری، دبلیو.کی.سی (1376). تاریخ فلسفه یونان، ترجمه حسن فتحی،تهران، فکر روز.
  26. گشه، مارسل (1385). دین در دموکراسی و حقوق بشر، ترجمه امیر نیک پی، تهران، نشر ثالث.
  27. مطهری، مرتضی (1378). مجموعه آثار، تهران، صدرا، ج 5 و16.
  28. نیچه، فریدریش ویلهم (1381). چنین گفت زرتشت، ترجمه داریوش آشوری، تهران، نشر آگه.
  29. ــــــــــــــــــــ (1362). فراسوی نیک و بد، ترجمه داریوش آشوری، تهران، خوارزمی.
  30. هابرماس، یورگن (1384). جهانی شدن و آینده دموکراسی؛ منظومه پساملی، ترجمه کمال پولادی، تهران، نشر مرکز.
  31. هلد، دیوید (1384). مدل‌های دموکراسی، ترجمه عباس مخبر، تهران، انتشارات روشنگران.