تحلیل گفتمانی نقش دستگاه استنباطی گروههای تکفیری بر عملکرد آنها

نوع مقاله : مقالات پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه مازندران

2 کارشناسی ارشد علوم سیاسی دانشگاه مازندران

چکیده

بذرهای افراط‌گرایی در اسلام، از آغازین سال‌های آن و با ظهور گروه‌هایی همچون خوارج، افشانده شد و به مرور، بارورتر گشت. امروزه، گروه‌های تکفیری با اقدامات خشونت‌بار گسترده، به نماد افراط‌گرایی تهدیدآفرین در سطح جهانی تبدیل‌ شده‌اند و به وحشت همگانی از طریق ترور کم‌سابقه دامن زده‌اند؛ به‌گونه‌ای که در این راستا، اغلب افراد و گروه‌ها را از دم تیغ می‌گذرانند(مسئله)؛ موضوعی که نیازمند پژوهش‌های بیشتری است. این نوشتار درصدد پاسخ به این پرسش است: "بر اساس تحلیل گفتمان، تأثیر دستگاه استنباطی گروه‌های تکفیری بر عملکردشان چیست؟(سؤال) فرض بر این است: برداشت ظاهرگرایانه و گزینشی از نصوص،مولد عملکرد افراطی این گروه‌هاست(فرضیه)؛ از این ‌رو، تبیین دلایل و ریشه‌های خشونت‌ورزی آن‌ها،مقصدی درخور توجه است(هدف). مقاله حاضر درصد است با تحلیلی گفتمانی (روش) توضیح دهد این نوع برداشت، منجر به غیریت‌سازی و غیریت‌پروری دوگانه موحد و مشرک می گردد. غیر و دیگری، سبب ایجاد جامعه و نظام ناسالم شده و در نتیجه، این گروه‌ها ادعا می‌کنند که در پی ایجاد نظام و جامعه‌ای پاک (خلافت اسلامی به سبک اسلاف) به‌ عنوان دال مرکزی غایب و هژمون کردن آن از طریق جهاد علیه دیگری و طرد آن‌ها هستند؛ امری که در بطن خود،خشونت را به ‌مثابه امری گریزناپذیر، تولید و بازتولید می‌کند(یافته).

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Discourse Analysis of the Role of Interpretive System of Takfiri Groups on their Function

نویسندگان [English]

  • Morteza Alavian 1
  • Reza Garshasbi 2
1 Assistant professor of Political Science Department, Mazandaran University
2 MA in Political Science, Mazandaran University
چکیده [English]

The seeds of Extremism in Islam were planted from their early years and with the emergence of groups like Khawarij, and gradually flourished. Nowadays, Takfiri groups, with extensive violent actions, have turned into the symbol of threatening extremism in the world and have created public horror through unprecedented terrorism; in such a way that in this regard, they kill most individuals and groups; (Problem) an issue which needs more research and investigations. The present paper seeks to answer the following questions: Based on discourse analysis, what is the impact of the interpretive system of Takfiri groups on their function? (Question) It is assumed that: superficial and selective interpretation of texts is the cause of the extremist function of these groups; (Hypothesis) therefore, explaining the reasons and roots of their violence merits attention. (Objective) The present paper, using discourse analysis (Methodology), seeks to explain that this kind of interpretation results in dual antagonism of the monotheist and polytheist. Antagonism results in corrupted society and system and consequently, these groups claim that they are after a pure society and system (Islamic Caliphate in style of predecessors) as the absent nodal point and hegemonize it through jihad against others and rejecting them; an issue which within itself creates violence as an inevitable issue. (Finding)

کلیدواژه‌ها [English]

  • Intellectual System
  • Takfiri groups
  • Discourse
  • Monotheism
  • polytheism
  • and Jihad
بلک، آنتونی (1385). تاریخ اندیشۀ سیاسی اسلام: از عصر پیامبر تا امروز، ترجمۀ محمدحسین وقار، تهران، اطلاعات.
بن‌باز، عبدالعزیز (1995). تعلیق علی فتح المجید، ریاض، دار أولی النهی.
حقیقت، سید‌صادق (1385). روش‌شناسی علوم سیاسی، قم، دانشگاه مفید.
خانی، علی عبدالله (1384). امنیت بین‌الملل، تهران، ابرار معاصر.
 رضوانی، علی‌اصغر (1385). ابن‌تیمیه، مؤسس افکار وهابیت، قم، مسجد مقدس جمکران.
 سجادی، عبدالقیوم (1388). گفتمان جهانی ‌شدن و اسلام سیاسی در افغانستان پس‌ طالبان، قم، مفید.
 صابری، حسین (1384). تاریخ فرق اسلامی: فرقه‌های نخستین، مکتب اعتزال، مکتب کلامی اهل سنت، خوارج، تهران، سمت، ج 1.
 طبسی، نجم‌الدین (1391). شناخت وهابیت؛ نقد و بررسی تفصیلی پیشینه، عملکردها و باورها، قم، دلیل ما.
فیرحی، داود (1392). فقه و سیاست در ایران معاصر، تهران، نشر نی.
 فرمانیان، مهدی (1386). فرق تسنن، تهران، نشر ادیان.
 منوچهری، عباس و دیگران (1387). رهیافت و روش در علوم سیاسی، تهران، سمت.
 مارش، دیوید و استوکر، جری (1387). روش و نظریه در علوم سیاسی، ترجمۀ امیرمحمد حاج‌یوسفی، تهران، پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی.
 موثقی، احمد (1386). جنبش‌های اسلامی معاصر، تهران، سمت.
 مطهری، مرتضی (1362). نهضت‌های اسلامی در صدسالۀ اخیر، قم، انتشارات اسلامی.
هوشنگی، حسین و پاکتچی، احمد (1390). بنیادگرایی و سلفیه، تهران، دانشگاه امام صادق†.
 یورگنسن، ماریان و فیلیپس، لوئیز (1389). نظریه و روش در تحلیل گفتمان، ترجمۀ هادی جلیلی، تهران، نشر نی.
اسماعیلی، حمیدرضا (1386). «بازشناسی اندیشۀ سیاسی القاعده»، فصلنامۀ مطالعات منطقه‌ای؛ جهان اسلام، ش30و31، ص 7-31.
بهاری، بهنام و بخشی شیخ احمد، مهدی و وهاب‌پور، پیمان (1392). «بررسی تأثیر مدرنیسم در به وجود آمدن بنیادگرایی اسلامی (مطالعۀ موردی نووهابیسم)»، فصلنامۀ مطالعات سیاسی جهان اسلام، ش5و6، س2، ص49-73.
سید‌نژاد، سید‌باقر (1390). «رویکردشناسی فلسفی و معرفتی جریان سلفی‌گری»، فلسفۀ دین، ش11، ص131-160.
صلاح، محمد و موسوی بجنوردی، سید‌محمود (1381). «ناگفته‌های جنبش‌های رادیکال اسلامی (قسمت دوم)»، فصلنامۀ مطالعات خاورمیانه، ش1، ص111-144.
غفاری هشجین، زاهد و قدسی علیزاده سیلاب (1393). «مؤلفه‌های فرهنگ سیاسی جریان سلفی تکفیری؛ بررسی داعش»، فصلنامۀ مطالعات سیاسی جهان اسلام، ش11، ص9-111.
فراتی، عبدالوهاب و بخشی شیخ احمد، مهدی (1391). «اسلام سیاسی و القاعده»، فصلنامۀ مطالعات سیاسی جهان اسلام، ش2، ص2-33.
فرمانیان، مهدی (1388). «گرایش‌های فکری سلفیه در جهان امروز»، مشکوهْْ، ش104، ص 77-104.
محمودیان، محمد (1391). «تأثیر اندیشۀ نوسلفیسم بر روند فکری-ایدئولوژیک القاعده»، پژوهش‌نامۀ علوم سیاسی، ش3، ص79-114.
میراحمدی، منصور (1384). «سکولاریسم اسلامی و مبانی معرفت‌شناختی آن»، مجلۀ علوم سیاسی، ش32، ص 145-164.
عدالت نژاد، سعید (1392): «سلفیان چه کسانی هستند و چه عقایدی دارند؟»، یادداشت: برگرفته از سایت http://Hajj.ir.14/40142