تحلیل متاتئوریک ریشه‌های نظریه مشروعیت حکومت اسلامی در اندیشه سیاسی آیت‌الله مصباح یزدی

نوع مقاله : مقالات پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی

2 دانشجوی دکترای علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی

3 استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه پیام نور

چکیده

با پیروزی انقلاب اسلامی ایران و افزوده‌شدن نظامی جدید در عرصة جهانی، نظریه‎پردازی دربارة حکومت اسلامی در اندیشه‎‎های فقهی- سیاسی شیعه به موضوعی مهم تبدیل شد (تاریخچه) البته گروه‌های گوناگون درون‌دینی و برون‌دینی با چالش‌های فراوانی روبه‌اند که منشأ مشروعیت حکومت اسلامی از این چالش‌های مهم است. (مسئله) آیت‌الله مصباح یزدی از اندک کسانی است که موضوع منشأ مشروعیت حکومت دینی را بررسی کرده است. اما تا کنون ریشه‌های شکل‌گیری دیدگاه وی دربارة مشروعیت حکومت در زمان غیبت امام معصوم† به روش متاتئوریک بررسی نشده است؛ (پیشینه) ازاین‌رو، پرسش اصلی این نوشتار آن است که ریشه‌های شکل‌گیری نظریة مشروعیت حکومت اسلامی در اندیشة سیاسی آیت‌الله مصباح یزدی چیست؟ (سؤال) فرض بر این است که ریشه‌های نظریه مشروعیت حکومت در اندیشة آیت‌الله مصباح یزدی، از عوامل چهارگانه اجتماعی- درونی، اجتماعی- بیرونی، فکری- درونی و فکری- بیرونی متأثر می‌باشد. (فرضیه) این مقاله می‌کوشد نقش این عوامل مذکور را در دیدگاه وی نشان دهد؛ (هدف) برای نیل به این هدف، از تئوری فرانظریه‌سازی ریتزر (نوع MU) بهره می‌گیرد. (روش) اثبات این نکته که نظریة آیت‌الله مصباح یزدی تابع جناح‌های سیاسی نیست، مهم‌ترین دستاورد این مقاله است. (یافته)

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Metatheorical Analysis of the Roots of the Theory of the Legitimacy of Islamic Government in the Political Thought of Ayatollah Mesbah Yazdi

نویسندگان [English]

  • Ebrahim Barzegar 1
  • Akbar Taghavi Shuwazi 2
  • Fariborz Moharram Khani 3
1 Professor of Political Sciences Department, Allameh Tabatabaei University
2 PhD Student in Political Science, Allameh Tabatabaei University
3 Assistant Professor of Political Sciences Department, Payam Noor University.
چکیده [English]

With the victory of the Islamic Revolution of Iran and the emergence of a new system in the international arena, theorizing about Islamic government in the jurisprudential – political thoughts of Shiites became an important issue. (History) Of course, various groups inside and outside religion face many challenges and the origin of the legitimacy of the Islamic government is from these important challenges. (Problem) Ayatollah Mesbah Yazdi is from the very few people that have investigated the issue of the origin of the legitimacy of the Islamic government. But, the roots of the formation of his thought about the legitimacy if government at the time of the Occultation of the Infallible Imam (Aj.) is not investigated using metatheoretical method so far; (Background) therefore; the main question of the present paper is that: what are the roots of the formation of the theory of legitimacy of Islamic government in the political thought of Ayatollah Mesbah Yazdi? (Question) It is assumed that the roots of the theory of the legitimacy of government in the thought of Ayatollah Mesbah Yazdi are influenced by four social-inside, social-outside, intellectual-inside and intellectual-outside factors. (Hypothesis) The present paper tries to explain the role of these four factors in his viewpoint; (Objective) to reach this goal, the metatheorizing theory of Ritzer (MU kind) is used. (Methodology) Proving this point that the theory of Ayatollah Mesbah Yazdi is independent from political wings is the most important achievement of this paper. (Findings)

کلیدواژه‌ها [English]

  • Political Thought
  • Ayatollah Mesbah Yazdi
  • Metatheoretical
  • Ritzer
  • legitimacy
قرآن کریم
اسلامی، محمدتقی (1382). زندگی نامة حضرت آیت‌الله محمد تقی مصباح یزدی، قم، پرتو ولایت.
امینی، داوود (1382). چالش‌های روحانیت و رضا شاه، تهران، سپاس.
حسینی‌زاده، محمد علی (1386). اسلام سیاسی در ایران، قم، دانشگاه مفید.
خمینی، روح الله موسوی (1378الف). ولایت فقیه، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
ـــــــــــــــ (1378ب). صحیفة نور، مجموعه آثار امام خمینی، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ج 10 و 27.
صنعتی، رضا (1387). گفتمان مصباح، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
مصباح یزدی، محمد تقی (1364). آموزش فلسفه. تهران، سازمان تبلیغات اسلامی، ج 1.
ــــــــــــــ (1367). دروس‌ فلسفة‌ اخلاق‌، تهران، اطلاعات.
ــــــــــــــ (1375). کیفیت تأثیر نهضت کربلا در انقلاب اسلامی ایران، مجموعه مقالات ششمین سمینار بررسی سیرة عملی و نظری امام خمینیŠ.
ــــــــــــــ (1376الف). مباحثی دربارة حوزه، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینیŠ.
ــــــــــــــ (1376ب). اخلاق در قرآن، تحقیق و نگارش محمدحسین اسکندری، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینیŠ.
ــــــــــــــ (1377الف). «حکومت و مشروعیت»، فصلنامة نقد کتاب، ش 7، ص 77-42.
ــــــــــــــ (1377ب). حقوق و سیاست در قرآن، نگارش محمد شهرابی. قم، مؤسسه آموزشی امام خمینیŠ.
ــــــــــــــ (1378). نظریة سیاسی اسلام، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینیŠ، ج 1.
ــــــــــــــ (1379). حقوق و سیاست در قرآن، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینیŠ، ج 1.
ــــــــــــــ (1380). پاسخ استاد به جوانان پرسشگر، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینیŠ.
ــــــــــــــ (1382). نظریة سیاسی اسلام، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینیŠ، ج 2.
ــــــــــــــ (1384). نقد و بررسی مکاتب اخلاقی، تحقیق و نگارش احمدحسین شریفی، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینیŠ.
ــــــــــــــ (1385الف). سیری در ساحل، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینیŠ.
ــــــــــــــ (1385ب). انقلاب اسلامی و ریشه‌های آن، تدوین و نگارش قاسم شعبان‌نیا، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینیŠ.
ــــــــــــــ (1387). حکومت اسلامی و ولایت فقیه، تهران، امیرکبیر، شرکت چاپ و نشر بین‌المللی.
ــــــــــــــ (1389). «مبانی نظری ولایت فقیه»، مجلة سفیر، سال چهارم، 13، ص 5-20.
ــــــــــــــ (1391الف). تماشای فرزانگی و فروزندگی، تدوین و نگارش غلامرضا گلی ‌زواره، قم، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینیŠ.
ــــــــــــــ (1391 ب). چکیده‌ای از اندیشه‌های بنیادین اسلامی، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینیŠ