تحلیل گفتمانی سیاست‌خارجی آیت‌الله‌خامنه‌ای (گفتمان تعامل‌گرایی ضد نظام سلطه)

نوع مقاله : مقالات پژوهشی

نویسنده

دکترای علوم سیاسی دانشگاه تهران

چکیده

سیاست خارجی هر کشور رویکردها و ایستارهای آن را نسبت به نظام و روابط بین‌الملل نمایان می­سازد. در جمهوری اسلامی ایران، نقش رهبری در سیاست خارجی، ویژه و برتر است. در این مقاله برآنیم تا دیدگاه ایشان به سیاست خارجی را در چارچوب گفتمان «تعامل­گرایی ضد نظام سلطه» به بازخوانی، رویکردی که تاکنون چندان مورد بررسی قرار نگرفته بپردازیم. در این مبحث، چنین پرسشی به میان می‌آید که گفتمان سیاستِ خارجی جمهوری اسلامی در اندیشة آیت‌الله خامنه‌ایa چگونه صورت‌بندی می‌شود؟(سؤال)از دید نگارنده، این موضوع در چارچوب گفتمان تعامل­گرایی ضد نظام سلطه ـ که از سوی خود ایشان نیز، بیان شده ـ درک‌شدنی است. (فرضیه) با تحلیل گفتمانی بیانات مقام معظم رهبریa، می‌توان نشان داد که این گفتمان، دنبالة رویکرد امام خمینیŠ است و با محوریت تعامل‌گرایی ضد نظام سلطه قرار دارد. (هدف) رهیافت نظری پژوهش، نظریة تحلیل انتقادی گفتمان در برداشتی است که ارنستو لاکلا، شنتال موفه و نورمن فرکلاف از آن به دست داده‌اند. (روش) استواری سیاست خارجی بر دو بنیاد سلبی و اثباتی، برخورداری از ماهیتی مستقلانه و ضد سلطه، و بهره‌مندی از گرایش ایدئولوژیک – استراتژیک از دستاوردهای این مقاله است. (یافته)

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Discourse Analysis of the Foreign Policy of Ayatollah Khamenei (The Discourse of Interactionism against the Dominating System)

نویسنده [English]

  • Nasser Assadi
PhD in Political Science, Tehran University
چکیده [English]

The foreign policy of each country displays its approaches and ideas towards the international system and relations. In the Islamic republic of Iran, the role of the leadership in foreign policy is special and paramount. This article tries to present his viewpoint to foreign policy in the framework of the discourse of "Interactionism against the Dominating System", an issue which has rarely been investigated independently so far. Therefore, the following question is raised: How the discourse of foreign policy of the Islamic Republic is shaped in the thought of Ayatollah Khamenei? (Question) From the writer’s viewpoint, this subject can be understood in the framework of the interactionism against the dominating system discourse which he has also mentioned in his speeches. (Hypothesis)  Through analyzing the Supreme Leader’s speeches it can be proved that this discourse follows Imam Khomeini's approach and is based on interactionism against the dominating system. (Objective) The theoretical approach of this article is the critical discourse analysis theory as Ernesto Laclau, Chantal Mouffe and Norman Fairclough have represented. (Methodology) The results of this article are as follows: the solidarity of the foreign policy on the negative and positive bases, having an independent and anti-domination nature, and using the ideological-strategic tendency.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ayatollah Khamenei
  • Discourse
  • Foreign Policy
  • The Islamic Republic
  • Interactionism against the Dominating System
آقاگل‌زاده، فردوس (1385). تحلیل انتقادی گفتمان، تهران، علمی و فرهنگی.
ازغندی، علیرضا (1381). سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران، قومس.
بخشایش اردستانی، احمد (1388). «تحلیل گفتمان در باز‌اندیشی اجتماعی » فصلنامة سیاست، دورة 39، ش1، ص 64 – 80 .
تاجیک، محمدرضا (1384). گفتمان، پادگفتمان و سیاست، تهران، مؤسسة تحقیقات و توسعة علوم انسانی.
جوادی‌ارجمند، محمد‎‌جعفر (1388). «سند چشم‌انداز 1404 و سیاست ‌خارجی ج.ا.ا در دستیابی به‌ قدرت برتر منطقه‌ای» فصلنامة سیاست، دورة 39، ش1، ص 68 – 82 .
دریفوس، هیوبرت (1384). میشل فوکو فراسوی ساختارگرایی و هرمنوتیک، ترجمة حسین بشیریه، تهران، نی.
دهقانی‌فیروزآبادی، سیدجلال (1386). «گفتمان اصول‌گرایی عدالت‌محور در سیاست خارجی دولت احمدی‌نژاد»، دوفصلنامة دانش سیاسی، ش5، ص 86 – 102.
دهقانی‌فیروزآبادی، سیدجلال (1391). «دیپلماسی عمومی جمهوری اسلامی ایران در دوران اصو‌ل‌گرایی»، روابط خارجی، 4 (2) پیاپی، ش 14، ص 91 – 110.
دهقانی‌فیروزآبادی، سیدجلال(1389). سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران، سمت.
سخنرانی‌های مختلف مقام معظم رهبری، قابل دسترسی از:    khamenei.ir/speech
کسرایی، محمد‌سالار و شیرازی، علی (1388). «نظریة گفتمان لاکلا و موفه ابزاری کارآمد در فهم و تبیین پدیده‌های سیاسی»، فصلنامة سیاست، دورة 39، ش3، ص 343 – 355.
لاکلاو، ارنستو (1377). «گفتمان»، فصلنامة گفتمان، پیش‌شماره، ص 41 – 54.