بازتاب‌های سازه‌انگارانه انقلاب اسلامی ایران بر آغاز بیداری اسلامی در جهان اسلام

نوع مقاله : مقالات پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه روابط بین الملل دانشگاه علامه طباطبائی

2 دانش آموخته مقطع کارشناسی ارشد روابط بین الملل، دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

از وجوه تمایز انقلاب اسلامی بر سایر انقلاب‌ها مسالمت‌آمیز بودن آن است که ابعاد نرم و گفتمانی آن را بر دیگر وجوه آن ارجحیت داده است. با این وجود، این بُعد از انقلاب در نظریه‌های روابط بین‌الملل مورد کاوش قرار نگرفته است و درنتیجه، بُعد نرم‌افزاری انقلاب در بیداری اسلامی در چارچوب تحلیلی این نظریه‌ها، از جمله تئوری سازه‌انگارانه، مبهم باقی مانده است.در این پژوهش، سخن بر سر این مسئله است که آیا می‌توان بیداری اسلامی در خاورمیانه و شمال آفریقا را با تئوری سازه‌انگارانه مورد مطالعه قرار داد؟ (سئوال) با توجه به وجه فرهنگی و ماهیت غیرمسلحانه انقلاب یا بُعد انگاره‌ای آن بر آغاز روند جدید بیداری اسلامی، و نیز با توجه به قابلیت نظریة سازه‌انگاری در مطالعة تحولات گفتمانی، فرهنگی، هویتی و اجتماعی، و نیز با چشمداشتی به شناخت انسانی و روابط بیناذهنی، این نظریه می‌تواند به مطالعة بازتاب‌‌های انقلاب اسلامی بر این تحولات بپردازد. (فرضیه) پژوهش حاضر در پی آن است که با نگاهی جدید و از دیدگاه نظری به بررسی بازتاب‌های انقلاب اسلامی ایران بر این تحولات بپردازد. (هدف) این پژوهش در صدد است از طریق تئوری و با استفاده از نظریة سازه‌انگاری تا به آن هدف دست یابد. (روش) بازتاب‌های انقلاب اسلامی در سطح جنبش‌های اسلامی با تئوری سازه‌انگارانه همخوانی دارد و، به دیگر بیان، این تئوری از قابلیت بالایی در تبیین و بازتا‌ب‌ آرمان‌های انقلاب اسلامی برخوردار است. (یافته)

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Constructional Reverberations of the Islamic Revolution of Iran on Initiation of Islamic Awakening in the Muslim World

نویسندگان [English]

  • Majid Abbasi 1
  • Yousef Seifi 2
1 Assistant Professor of International Relations Department, AllamehTabatabaei University
2 MA in International Relations, AllamehTabatabei University
چکیده [English]

One of the distinguishing aspects of the Islamic Revolution of Iran from other revolutions in the world is its peacefulness and nonviolence aspect which gives precedence to its soft and discourse aspects over others. However, this dimension of the Revolution in international relations theories is not investigated and, as a result,  the software dimension of the Revolution in the Islamic Awakening has remained vague and unclear in the analytical framework of these theories especially the constructivism theory. In the present research the question is: Can the Islamic awakening in the Middle East and North Africa be studied with the constructivism theory? (Question) Regarding the cultural aspect and the unarmed nature of the revolution or its ideational dimension on the evolution of a new procedure of the Islamic awakening, and also by considering the capability of the constructivism theory in discourse, cultural, identity and social changes and also with a look at human cognition and inter-subjective relations, the present article can deal with the reverberations of the Islamic Revolution on these changes. (Hypothesis) The present research seeks to investigate the reverberations of the Islamic Revolution of Iran on these changes with a new look and from a theoretical viewpoint. (Objective) This research tries to reach its goal theoretically and through using constructivism theory. (Methodology) The reverberations of the Islamic Revolution of Iran on Islamic movements are consistent with the constructivism theory and, in other words, this theory enjoys a high capability to explain and reflect the ideals of the Islamic Revolution of Iran. (Finding)

کلیدواژه‌ها [English]

  • Imam Khomeini
  • Islamic Revolution
  • Constructivism Theory
  • Islamic awakening
  • Muslim World
الف. منابع استفاده شده
اسپوزیتو، جان.ال (1388). انقلاب ایران و بازتاب جهانی آن، ترجمة محسن مدیرشانه چی، چاپ سوم، تهران: انتشارات باز.
باشگاه خبرنگاران جوان (1390).«لیبرمن هشدار داد: شاهد شکل‌گیری ایران اسلامی دیگری در مصر هستیم.» (yjc.ir)
بهروزی لک، غلامرضا (1385). «اسلام سیاسی و جهانی شدن»، فصلنامة مطالعات راهبردی، سال9، ش1، بهار.
ترکمان، یدالله (1388). «انقلاب ایران و الگوی هویت‌بخشی»، گزارش جمهور، سال اول، ش54.
توفیق، خالد و فضائلی، مصطفی (1377). «سکولاریست‌ها و دولت اسلامی»، مجلة حکومت اسلامی، شمارةدهم.
جمعی از نویسندگان (1386). انقلاب اسلامی ایران، قم: نشر معارف.
خبرگزاری فارس (1390).«موفاز: اسرائیل نگران افزایش قدرت ایران درپی تحولات منطقه است.» (farsnews.ir)
خوشروزاده، جعفر (1385). «میشل فوکو و انقلاب اسلامی: رهیافت پسامدرنیستی از منظر تحلیل گفتمان»، پژوهشنامة متین، شمارة31و32.
دهشیری، محمد‌رضا (1382). «تأثیرات فرهنگی انقلاب اسلامی بر روابط بین‌الملل»، فصلنامة پژوهشی اندیشة انقلاب اسلامی، شمارة7و8، پاییز و زمستان.
رفیع پور، فرامرز (1376). توسعه و تضاد، تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
رهدار، احمد (1384). «وضعیت دین در جهان پیش از پیروزی انقلاب اسلامی»، مجلة رواق اندیشه، ش40.
سالار، محمد (1382). «تأثیرات فرهنگی انقلاب اسلامی در سطوح مختلف فرامنطقه‌ای»، مجلة اندیشه انقلاب اسلامی، ش7 و 8.
سعید، بابی (1379). هراس بنیادین: اروپا‌مداری و ظهور اسلام سیاسی، ترجمة غلامرضا جمشیدی و موسی عنبری، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
سلیمی، حسین (1386). «نگرشی سازه‌انگارانه به هویت ملی در ایران»، فصلنامة مطالعات ملی، سال8، ش3.
شیرودی،مرتضی(1382).«تاریخ و مبانی فکری و فلسفی جهانی سازی غرب،آمریکا و اسلام.» فصلنامه مطالعات منطقه ای،ش16،پاییز.
شیرودی، مرتضی (1388). «انقلاب اسلامی و بیداری اسلامی: تاثیرگذاری و نمونه‌ها»، فصلنامة مطالعات انقلاب اسلامی، سال5، ش16، بهار.
طاهایی، جواد (1380). «اسلام‌گرایی و دولت مدرن در ترکیه»،فصلنامه راهبرد، ش19، بهار.
علوی، سید نادر و قربانی، علیرضا (1379). انقلاب اسلامی در گسترة نظام بین‌الملل، قم: مؤسسه انتشارات عصر ظهور.
غلامی قمی، مصطفی (1386).«نقش شیعیان و رهبران مذهبی: در تحولات سیاسی و اجتماعی عراق در سدة اخیر»، فصلنامة شیعه‌شناسی، سال پنجم، ش17، بهار.
فاضلی‌نیا، نفیسه (1388). «انقلاب اسلامی و تغییر موازنة قدرت در عرصة جهانی»، گزارش جمهور، سال اول، ش54.
قادری، حاتم (1379).«انقلاب اسلامی، پاسخی متفاوت به سئوالی مشترک»، رهیافت‌های نظری بر انقلاب اسلامی، عبد‌الوهاب فراتی. تهران، انتشارات معارف.
کواکبیان، مصطفی (1380). «گفتمان آزادی و مردم‌سالاری در میان اندیشه ورزان مؤثر در انقلاب اسلامی ایران»، فصلنامة پژوهشی انقلاب اسلامی، پیش‌شمارة اول، بهار.
کولایی، الهه (1384). «زمینه‌های بنیادگرایی در آسیای مرکزی»، مجلة دانشکدة حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، ش67،پاییز.
محمدی، منوچهر (1383). «بازتاب انقلاب اسلامی در جهان اسلام»، مجلة دانشکدة حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، ش63، پاییز.
مستقیمی، بهرام و ابراهیمی، نبی‌الله (1386). «روابط ایران با شورای همکاری خلیج فارس بعد از سال 2003»، مجلة دانشکدة حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، ش3، پاییز.
مشیرزاده، حمیرا (1386). تحول در نظریه‌های روابط بین‌الملل، تهران: سمت.
ملکوتیان، مصطفی (1384). «تأثیرات منطقه‌ای و جهانی انقلاب اسلامی»، فصلنامة مطالعات انقلاب اسلامی، ش1.
موثقی، سید‌احمد (1383). جنبش‌های اسلامی معاصر، تهران، سمت.
ونت الکساندر، (1386). نظریة اجتماعی سیاست بین‌الملل، ترجمة حمیرا مشیرزاده، تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بین‌الملل وزارت امور خارجه.
هادیان، ناصر (1382). «سازه‌انگاری از روابط بین‌الملل تا سیاست خارجی»، فصلنامة سیاست خارجی، سال17، ش4، زمستان.
هانتینگتون، ساموئل (1379). «موضوعات میان تمدنی غرب و سایر کشورها»، ترجمة زهره پوستین‌چی، نامة مفید، ش21.

ب. منابع رجوع شده

1. ایوبی، حجت‎الله (1380). «مؤلفه‌های گفتمان سیاسی انقلاب اسلامی»، فصلنامة پژوهشی انقلاب اسلامی، پیش‌شماره اول، پاییز.
2. تاجیک، محمدرضا و درویشی، فرهاد (1383). «آرمان‌های انقلاب اسلامی در عصر جهانی شدن: چالش‌ها و واکنش‌ها» مجلة جامعه‌شناسی ایران، سال5، ش3، پاییز.
3. خبرگزاری فارس(1390).«روزنامه کانادایی گلوب‌اند‌میل: تحولات منطقه‌ ایران را قدرتمندتر و عربستان را ضعیف‌تر کرد.» (farsnews.ir)
4. خمینی، سید روح‌الله، (1372). صحیفة نور، تهران، مؤسسه نشر و تنظیم آثار امام‌خمینی.
5. دهشیری، محمدرضا (1388). «جایگاه اسلام در نظام آیندة جهانی»، گزارش جمهور، سال اول، ش54
6. رستمی، محمد زمان (1384). «عدالت از دیدگاه اندیشمندان اسلامی و غربی»، جستارهای اقتصادی، ش4