تأثیرات جامعه‌شناختی هیئت‌های مذهبی بر مؤلفه‌های مشارکت سیاسی در جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : مقالات پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار علوم سیاسی پژوهشگاه امام صادق(ع)

2 کارشناس ارشد علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد الکترونیک

چکیده

در ایران معاصر، مطالعۀ جامعه‌شناختی پدیده‌های سیاسی، عمر درازی ندارد (تاریخچه). چنین مطالعاتی در ایران پس از انقلاب اسلامی نیز، بسی نوپاتر است (پیشینه). ازاین‌رو، همۀ زوایای تأثیرات جامعه‌شناختی گروه‌های اجتماعی چون هیئت‌های مذهبی در مقایس ملی، استانی و شهری بر مؤلفه‌های مشارکت سیاسی جمهوری اسلامی بررسی نشده و هم‌چنان تصور کلی آن است که نهادهای حکومتی نه گروه‌های اجتماعی، فعال مایشا هستند (مسئله). فقدان تنویر اثر بخشی‌های پیش‌گفته، این پرسش که «نوع، میزان و سهم اثرگذاری‌های اجتماعی هیئت‌های مذهبی بر مشارکت سیاسی جمهوری اسلامی چیست؟» را پیش پای ما می‌گذارد (سؤال). هیئت‌های مذهبی، به مثابۀ نهاد اجتماعی غیردولتی، از وجاهت و مقبولیت عمیق در ذهن و دل مردم  و درنتیجه، از کارکردهای مؤثری چون مشروعیت‌زایی دزدایی برخوردارند (فرضیه). نویسندگان این مقاله کوشده‌اند با بررسی نقش عناصر جامعه‌شناختی سیاسی چون سن، جنس، قومیت و گروه‌های مراجع در هیئت‌های مذهبی، میزان تأثیر آن را بر مؤلفه‌هایی چون انتخابات، راه‌پیمایی‌ها و سخنرانی‌های سیاسی، به مصداق بارز مشارکت سیاسی مردم، نشان دهند (روش) و صورت‌بندی جدیدی از کارکردهای پنهان و آشکار هیئت‌ها، با تعمیم نتایج بررسی هیئت‌های شهریار، ارائه دهد (هدف). این بررسی نشان می‌دهد: عناصر جامعه‌شناختی هیئت‌های مذهبی بر افزایش و کاهش مشروعیت سیاسی نظام جمهوری اسلامی نقش رو به رشدی دارند (یافته).

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Sociological Effects of Religious Groups on the Components of Political Participation in the Islamic Republic of Iran

نویسندگان [English]

  • morteza shirody 1
  • Mohammad Javad Shiroudi 2
1  Associate Professor of Political Science, Imam Sadiq Research Institute
2 MA in Political Science, Islamic Azad University E-Campus
چکیده [English]

In contemporary Iran, sociological study of political phenomena does not have a long history. (History) Such studies in Iran after the Islamic Revolution are also new! (Background) Thus, all aspects of the sociological effects of social groups like religious groups in national, provincial, and urban scales on the components of political participation of the Islamic Republic has not been investigated and still, the overall picture is that governmental agencies, not social groups, can do whatever they like! (Problem) Lack of explanation of the aforementioned effects raises the following question: What are the kinds, amounts and shares of the social effects of religious groups on political participation of the Islamic Republic? (Question) Religious groups, as nongovernmental social institutions, enjoy deep status and acceptance in the minds and hearts of the people and consequently have effective functions like delegitimization. (Hypothesis) The authors of the present article have tried to show the effects of religious groups on components like elections, and political demonstrations and speeches as the significant instances of political participation of the people by investigating the role of elements like age, gender, ethnicity and referent groups in religious groups (Methodology) and present a new categorization of the overt and covert functions of religious groups by generalizing the results of the investigation of Shahriar religious groups. (Objective) These investigations show that: sociological elements of religious groups have increasing role on the increase and decrease of political legitimacy of the Islamic Republic system. (Finding)

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sociology
  • Politics
  • Religious Groups
  • political participation
  • elections
  • demonstration
  • and Islamic Republic
راش، مایکل (1377). جامعه و سیاست، ترجمۀ منوچهر صبوری کاشانی، تهران، سمت.
دلاور، علی (1385). روش‌های تحقیـق درروان‌شناسی و علوم تربیتی، تهران، مؤسسۀ نشر ویرایش.
دواس، دی.ای (1387). پیمایش در تحقیقات اجتماعی، ترجمۀ هوشنگ نائبی، تهران، نی.
سرمد، زهره، عباس بازرگان و الهه حجازی (1376). روش‌های تحقیق در علوم رفتاری، تهران، آگه.
غفاری هشجین، زاهد و هانیه خدادادی (1394). هیئت‌های مذهبی و انقلاب اسلامی، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
مشیرزاده، حمیرا (1381). درآمدی نظری بر جنبش‌های اجتماعی، تهران، پژوهشکدۀ امام خمینیŠ.
نش، کیت (1391). جامعه‌شناسی سیاسی معاصر؛ جهانی‌شدن، سیاست و قدرت، ترجمۀ محمدتقی دلفروز، تهران، کویر.
ملوچی، آلبرتو (1387). «ابعاد نوین جنبش‌های نوین اجتماعی»، در جنبش‌های نوین اجتماعی، ترجمۀ محمد سروریان و علی صبحدل، تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردی.
فیرمی، داود (1377). «مفهوم مشارکت سیاسی»، فصلنامۀ علوم سیاسی، ش اول.
خلیلی، اسـماعیل (1378). «مدرنیته، جـامعه مدنی‌ و هیئت‌های مذهبی»، اندیشه جامعه، ش5.
عابدی، احمد و علیرضا شواخی (1389). «مقایسه روش‌شناسی پژوهش کمی و کیفیدر علوم رفتاری»، فصلنامۀ راهبرد، ش 54، ص 153-168.
فیاض، ابراهیم، دیگران (1388). «گونه‌شناسی هیئت‌های مذهبی زنانه در تهران»، نامۀ علوم اجتماعی، ش 36، ص 179-205.
گروسی، سعیده و سعید زاهدزاهدانی (1381). «هیئت‌های مذهبی و تشکل‌های صنفی به مثابه سازمان‌های غیردولتی مطالعه موردی دوره قاجار»، مجلۀ دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، ش 30-31، ص 215-244.
نوری‌نیا، حسین (1378). «هیئت‌های مذهبی زنان»، مجلۀ اندیشۀ جامع، ش 5، ص 18- 20.
Melucci, Alberto (1989). Nomads of the Present: Social Movements and Individual Needs in Contemporary Society, London, Hutchinson Radius.
Yates, Daniel S.; Moore, David S; Starnes, Daren S. (2003). The practice of Statistics (2nd ed.) , New York: Freeman.