پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق(ع)
پژوهش های سیاست اسلامی
2345-5705
2717-3720
1
3
2013
12
21
الگوی تغییر و تحول سیاسی ـ اجتماعی از منظر قرآنکریم؛ با نگرشی تطبیقی بر انقلاب اسلامی ایران
9
36
FA
کاظم
سیدباقری
0000-0002-4856-1726
استادیار گروه سیاست پژوهشگاه فرهنگ و اندیشة اسلامی
sbaqeri86@yahoo.com
بهرغم همة تلاشهای تاریخی انسان در شرق و غرب عالم، او همچنان به جامعة مطلوب دست نیافته و نیز، به تلاشی مؤثر در بازتولید الگوهای آسمانی منبعث از وحی برای درمان دردهای روز خویش نپرداخته است؛ ازاینرو، نوشتة حاضر در پی پاسخ به این مسئله است که: الگوهای تغییر و تحول سیاسی- اجتماعی از نظرگاه قرآن چیست؟ (سؤال). در الگوی قرآنی تغییر و تحول سیاسی- اجتماعی، با در نظر داشتن دو مبنای انسانشناختی اختیار، مسئولیت و سازکارهایی چون تلاش برای برپایی عدالت و جهاد، دگرگونی از درون انسان آغاز شده و با اصلاح در سطوح مختلف میتواند جامعة نامطلوب را بهسوی جامعة مطلوب راهبری کند، آنسان که این تغییرات در دورة انقلاب اسلامی ایران و اندیشة سیاسی امام خمینی آغاز شده است. (فرضیه) در دنیای شتابنده و در حال دگرگونی، شناخت الگوهای تحول سیاسی- اجتماعی آن هم از منظر اندیشة سیاسی اسلام به ویژه قرآن کریم، پُراهمیت است. (هدف) در کلام خداوند، الگویی متفاوت و متمایز برای تحول سیاسی- اجتماعی وجود دارد که تلاش شده تا با روش تفسیر اجتهادی، به دست آید. (روش) ارائة الگوی تغییر و تحول سیاسی در قرآن که مبتنی بر عناصری چون اختیار انسانی، توانایی او بر تغییر، مسئول بودن در تحول سیاسی و همیشگیاش در برابر تغییر، جدید است. (یافته)
قرآنکریم,انسان,تحول سیاسی- اجتماعی,انقلاباسلامی,امام خمینی(ره)
https://ipr.isri.ac.ir/article_45045.html
https://ipr.isri.ac.ir/article_45045_77a4adafb385246556927bbf9065c303.pdf
پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق(ع)
پژوهش های سیاست اسلامی
2345-5705
2717-3720
1
3
2013
12
21
چرایی نوسان بین الگوهای نیمهریاستی، نیمهپارلمانی وپارلمانی در جمهوری اسلامی ایران
37
65
FA
علی
علیحسینی
استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه اصفهان
ali.alihosseini@gmail.com
علی
ابراهیمی
کارشناس ارشد علوم سیاسی دانشگاه اصفهان
a_ebrahimia@yahoo.com
از دستاوردهای انقلاب اسلامی، غلبة شیوة دموکراتیک (مردمی) در ادارة کشور بر اساس الگوهای نظام سیاسی برآمده از اندیشة تفکیک قوا است؛ اندیشهای که تداعیگر نظامهای مختلف است که در پرتو آن و با توجه به واقعیتهای موجود در نظام جمهوری اسلامی ایران، الگوی نیمهپارلمانی و نیمهریاستی در کشور سیطره یافت. این نوشتار درصدد است تا چرایی پذیرش و نوسان بین دو الگوی نیمهپارلمانی، نیمهریاستی و گرایش مجدد به نظام پارلمانی در جمهوری اسلامی ایران را تحلیل کند. (سؤال) انتخاب هر یک از این دو الگو، در جمهوری اسلامی ایران به جهت ادارة بهتر و تسریع در امور کشور صورت گرفته و اینک به همین دلیل،گرایش مجدد بدان روی نمایانده است. (فرضیه) مقاله درصدد است تا دلیلهای رویکرد به نظامهای نیمهپارلمانی، نیمهریاستی و پارلمانی را دریابد. (هدف) نویسندگان معتقدند پاسخ به سؤال و سنجش فرضیه در گرو بررسی حقوقی-تاریخی حوادث پس از انقلاب اسلامی میسر است. (روش) بروز مشکلات در حوزة اختیارات رئیسجمهوری، قوة مقننه و قوة قضائیه در کنار زمینههای دیگری چون ضرورت افزایش نقشآفرینی بیشتر مردم، رویکرد به تغییر در ساختار قانون اساسی و میل مجدد به نظام پارلمانی را زمینهسازی میکند. (یافته)
جمهوری اسلامی ایران,تفکیک قوا,نظام نیمهپارلمانی,نظام نیمهریاستی,الگو
https://ipr.isri.ac.ir/article_45046.html
https://ipr.isri.ac.ir/article_45046_a56dda8c9ac8bab4a62c14e7a6d32877.pdf
پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق(ع)
پژوهش های سیاست اسلامی
2345-5705
2717-3720
1
3
2013
12
21
تاثیر موعودگرایی شیعی بر توسعه سیاسی جوامع شیعه در دوران غیبت، مبتنی بر سه مؤلفة حکمت، مَحبت و عدالت
67
90
FA
مرتضی
شیرودی
دانشیار گروه علوم سیاسی پژوهشگاه امام صادق(ع)
dshirody@yahoo.com
احمد
عزیزخانی
دانشجوی دکتری علوم سیاسی دانشگاه علامه
ahmadazizkhani212@gmail.com
توسعة سیاسی، از مسائل پرچالش دنیای معاصر است؛ از این رو،نظریات گوناگونی را به خود جلب ساخته و جوامع بسیاری را به خود مشغول داشته است. از سویی، غرب بر آن است که مسیر توسعة سیاسی تنها در پرتو کاربست الگوهای غربی میسر است در حالی که تجربة جوامع بشری، غیر از این را نشان داده است! البته در این زمینه، برخلاف، سنجش رابطة بین موعودگرایی شیعه بر توسعة سیاسی، بررسیهای اندکی در جوامع شیعی صورت گرفته است. پس همچنان با این پرسش مواجهایم: موعودگرایی شیعی چه نقشی در توسعة سیاسی جوامع شیعی در دنیای معاصر دارد؟ (سؤال) دکترین مهدویت به عنوان رکن موعودگرایی شیعی با سه مؤلفة حکمت، مَحبت و عدالت تأثیر مستقیم بر توسعة سیاسی در جوامع شیعی معاصر خواهد داشت. (فرضیه) تلاش برای یافتن پاسخ و آزمایش فرضیه ما را با الگویی بومی مبتنی بر مؤلفههای مهدوی برای جوامع شیعی در توسعة سیاسی مواجه میکند. (هدف) اثبات ابتنای توسعة سیاسی بر وجوه بومی در گرو بررسی رابطة عقلانیت سیاسی، مشارکت مردمی و برابریهای اقتصادی با سه مؤلفة دکترین مهدوی است. (روش) ناکارآمدی مدلهای تکخطّی توسعه، اتکا به مؤلفههای مهدوی جهت توسعة سیاسی در پرتو نگاه به آیندة موعود از نتایج این مقاله است. (یافته)
توسعة سیاسی,موعودگرایی,آیندهپژوهی,مهدویت,جامعة شیعی
https://ipr.isri.ac.ir/article_45048.html
https://ipr.isri.ac.ir/article_45048_ce1413dd13472f6b4cd14a128de8b2a5.pdf
پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق(ع)
پژوهش های سیاست اسلامی
2345-5705
2717-3720
1
3
2013
12
21
بررسی رابطه فقه وسیاست درعصر پیامبر اکرم(ص)
91
111
FA
احمد
رهدار
دانشآموختة حوزه علمیه قم و دکتری علوم سیاسی
rahdar@bou.ac.ir
دین اسلام دینی سیاسی است و فقه، یعنی علم مناسک و احکام آن نیز ناگزیر وجه سیاسی دارد، در نتیجه، منظومة احکام اسلامی (فقه) به گونهای چینش شدهاند که تحقق کامل آنها جز در قالب تأسیس حکومت اسلامی مدینه میسر نمیشد اما بهرغم وضوح در تعامل دو حوزة فقه و سیاست در عصر پیامبر
تعامل این دو امروزه بر ما چندان روشن نیست (سؤال) البته نباید فراموش کرد که فهم رابطة فقه و سیاست تنها در نگرش منظومهای به احکام اسلامی، دستیافتنی است. (فرضیه) این امر روشن است که پاسخ به سؤال پیشگفته ما را در دستیابی به ابزارها، خصایص، اهداف، نیات و ... در گذر از «جامعة قبیلهمحور» حجاز به «جامعة ولیّمحور» مدینه رهنمون میشود. (هدف) در پژوهش حاضر تلاش میشود فقه سیاسی اسلامی در نخستین دورة خود یعنی عصر پیامبر
از زاویة قدرتزاییاش در حوزة سیاست، بازبینی گردد. (روش) از نتایج مقاله میتوان به این نکته اشاره کرد که با درکِ پسینی نمیتوان به تعامل فقه و سیاست در عصر پیامبر
دست یافت اما راه برای اجرای فقه سیاسی در حکومت اسلامی در دوران معاصر با درکِ پیشینی رابطة فقه و سیاست میسر است. (یافته)
پیامبر(ص),فقه,سیاست,حکومت اسلامی,نظام سیاسی
https://ipr.isri.ac.ir/article_45050.html
https://ipr.isri.ac.ir/article_45050_775be6bab749db0558635c959039d507.pdf
پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق(ع)
پژوهش های سیاست اسلامی
2345-5705
2717-3720
1
3
2013
12
21
فلسفه سیاسی خواجه شمسالدین محمد حافظ شیرازی
113
142
FA
محمدعلی
فتحاللهی
استادیار گروه تحقیقات سیاسی اسلامی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات
معصومه
حسینی
دانشجوی دکتری علوم سیاسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
hosseini.masoome@yahoo.com
به حافظ، خواجه گفتهاند ازآنرو که گاه از شغل دیوانی و وظیفة سلطانی بینصیب نبوده و ازسوی دیگر، بخشی از اشعار او بازتاب اوضاع روزگار خویش است. پس نباید حافظ را از اندیشه، اندرز یا فلسفة سیاسی بیبهره دانست هرچند از او چیزی در باب سیاستبهمیان نیامده است! بنابراین، جستوجوی محورهای اصلی فلسفة سیاسی حافظ، مسئله اساسی پژوهش است (سؤال). به نظر میرسد حافظ به سبب قریحة شاعرانه، ترس زمانه و اندیشة مصلحتگرایانه، سخن به شعر در نقد سیاسی گشوده است (فرضیه). این مقاله به دنبال نشاندادن بنیانهای فلسفة سیاسی حافظ و ظرافت بیان نقد سیاسی-اجتماعی به زبان شعر است (هدف). کاوِش در جهانبینی حافظ میتواند هر جستوجوگر هنرمند و علاقهمندی را به زوایای کشف نشدة فلسفة سیاسی او واقف سازد (روش). طرد بیتوجهی سیاسی حافظ و تأکید بر ظرایف دیوان وی در طرح هنرمندانه و زیرکانة نقد بر مسائل سیاسی- اجتماعی، بدیع و نو مینمایاند (یافته).
حافظ,فلسفة سیاسی,سیاستگریزی,نقدسیاسی,پادشاه
https://ipr.isri.ac.ir/article_45051.html
https://ipr.isri.ac.ir/article_45051_43d2b4d29cf00460bbe3ac3ab8f75cff.pdf
پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق(ع)
پژوهش های سیاست اسلامی
2345-5705
2717-3720
1
3
2013
12
21
بررسی نقش ژئوپلیتیک انرژی در مفهومسازی هلال شیعی
143
167
FA
افشین
متقی
استادیار گروه جغرافیای سیاسی دانشگاه خوارزمی
afshin-mottaghi@yahoo.com
مصطفی
رشیدی
. دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران
mostafarashidi@ut.ac.ir
مسعود
معینیپور
دانشجوی دکتری انقلاب اسلامی دانشگاه معارف اسلامی و مدرس دانشگاه تهران
moeini_masood@yahoo.com
هلال شیعی مفهومی است که در سالهای اخیر اعراب حوزة خلیج فارس، به ویژه عربستان سعودی و غربیها مرتب آن را تکرار میکنند و به تازگی برخی شیعیان و ایرانیان نیز، این مفهوم را به کار میبرند. ظهور یک مفهوم نو در منطقة خاورمیانه و مفهومسازی دربارة تشیع که در سرنوشت شیعیان و ایران که بزرگترین کشور شیعی تأثیرگذار محسوب میشود، هر پژوهشگری را به تفکر وامیدارد؛ از این رو، تأمل دربارة چیستیِ هلال شیعی و عوامل پیدایی آن و تأثیرش بر جایگاه جمهوری اسلامی ایران و شیعیان منطقه جزء ضرورتهای تحقیق در موضوع هلال شیعی است. بنابراین، نگارندگان در مقالة حاضر به دنبال پاسخگویی به این سؤال اساسیاند که: انرژی با تأکید بر نفت، چه نقش ژئوپلیتیکی در پیدایی هلال شیعی دارد؟ (سؤال) نیاز امریکا برای مشروعیتبخشی به حضورش در منطقه و کنترل منابع نفتی سبب مفهومسازی و پیدایی هلال شیعی شده است. (فرضیه) این مقاله در دستیابی به جایگاه انرژی در مفهومسازی هلال شیعه است. (هدف) پاسخ به سؤال و نیل به هدف مقاله، با جمعآوری دادهها از طریق کتابخانهای، اسنادی و به شیوة تحلیلی- تبیینی میسر است (روش) که حاصل آن، دسترسی به نتایجی چون: کشف موقعیتی جدید برای شیعه، استعماری بودن مفهوم هلال شیعی و هویداسازی نقش نفت در خلق یک مفهوم ژئوپلتیکی است. (یافته)
نفت,ژئوپلیتیک انرژی,هلال شیعی,ایران,امریکا
https://ipr.isri.ac.ir/article_45052.html
https://ipr.isri.ac.ir/article_45052_fc31b669f30ba4a02f411b53cde94610.pdf
پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق(ع)
پژوهش های سیاست اسلامی
2345-5705
2717-3720
1
3
2013
12
21
سیاستهای حاکم بر اهداف آموزشی در معرفتشناسی استاد مطهری و کاربست آن در نظام جمهوری اسلامی ایران
169
192
FA
سعید
بهشتی
دانشیار گروه علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبایی
beheshti@atu.ac.ir
حسن
ملکی
دانشیار گروه علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبایی
malaki_cu@yahoo.com
غلامرضا
ویسی
استادیار مرکز مطالعات رفتاری-اجتماعی پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق
rezavaisi@gmail.com
آموزش و، به تبع آن، تلاش برای تعیین و تبیین سیاستهای حاکم بر اهداف آموزش اسلامی قدمتی به درازای عمر 1400 ساله اسلام دارد. اما ارائة این اهداف در شیعة امامیه به دلیل دوری شیعه از حکومت و قدرت سیاسی از آرای اندیشمندان شیعی استخراج نشده است. ازاینرو، آثار مکتوبِ مبتنی بر سیاستهای حاکم بر اهداف آموزشی از معرفتشناسی اندیشمندانی چون شهید مطهری بهمنظور کاربست آن در نظام جمهوری اسلامی در دست نیست. پژوهش پیشِ رو پس از تبیین مبانی معرفتشناختی شهید مطهری به این پرسش اساسی پاسخ میدهد: سیاستهای حاکم بر هدفهای آموزشی در معرفتشناسی استاد مطهری کدام است؟ و کاربست آن در نظام جمهوری اسلامی ایران چگونه است؟ (سؤال) گمان این نوشته بر آن است که میتوان از مبانی معرفتشناسی شهید مطهری سیاستهایی چون اشاعة معنویت، ارتقای خودشناسی، پرورش خلاقیت را دریافت، سیاستهای که میتوانند خود را بر اهداف آموزشی مسلط سازند. (فرضیه) مقصود ارائه سیاستهای حاکم بر اهداف آموزشی در معرفتشناسی استاد مطهری است. (هدف) گردآوری اطلاعات برای پژوهش حاضر از طریق تحقیق کتابخانهای است. آنگاه، دادهها مبتنی بر توصیف و تحلیل و با روش تحلیلی و استنباطی به سنجش گذاشته می شده است. (روش) عرضه سیاستهای چهاردهگانه مستخرج از معرفتشناسی شهید مطهری سخن تازهای است. (یافته)
سیاست,جمهوری اسلامی,معرفتشناسی,شهید مطهری,اهداف آموزشی
https://ipr.isri.ac.ir/article_45053.html
https://ipr.isri.ac.ir/article_45053_2fd40d99675627962a383180d0da5dc2.pdf