مبانی قرآنی معرفت شناسی برنامۀ درسی تربیت سیاسی

نوع مقاله : مقالات پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای برنامۀ درسی دانشگاه علامه طباطبایی و کارشناس ارشد علوم سیاسی

2 استاد گروه برنامۀ درسی دانشکدۀ روانشناسی دانشگاه علامه طباطبایی

3 دانشیار گروه علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

تربیت سیاسی در جامعه دینی ایران، همواره مستلزم توجه کیفی به مبانی قرآنی بوده است؛ اما در فضای دینی معاصر، به ابعاد وابستگی برنامۀ درسی تربیت سیاسی به معرفت‌شناسی دین‌مدارانه توجه جدی نشده است (مسئله)؛ و نیز، این موضوع، در عرصۀ علمی، مورد بررسی موشکافانه قرار نگرفته است؛ از این رو و در این راستا، با پرسش"مبانی قرآنی معرفت‌شناسی برنامۀ درسی تربیت سیاسی کدام است؟ (سؤال) مواجه‌ایم. گمانه مقاله آن است که:وجود ظرفیت و اختصاص معرفت‌شناسی قرآن‌کریم به حوزۀ تربیت سیاسی انسان، در صورت شناخت و شیوه کارآمد تحصیل آن می‌تواند به برنامه‌ریزان درسی کمک کند تا مسیر تصمیمات خود را برای تربیت سیاسی بر مبانی و شناخت حقیقی استوار نمایند(فرضیه). از این رو مقاله پیش رو، به قصد" تبیین مبانی معرفت‌شناسی برنامۀ درسی برای تربیت سیاسی"(هدف) به شیوۀ کیفی (تحلیلی و استنتاجی) مبتنی بر  قرآن‌پژوهی(روش) تدوین یافت. در فرآیند پاسخ‌گویی به مسئلۀ یاد شده، با اتکا به آموزه‌های قرآنی، نتایج شامل:استخراج ابعاد مضامین، مؤلفه‌ها و شاخص‌های مبانی معرفت‌شناسی، آثار و دلالت‌های راهبردی آن برای کیفیت بخشی به تصمیمات برنامه‌ریزان و کارشناسان برای تربیت سیاسی ارایه گردید (یافته).

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Quranic Principles of the Epistemology of Political Training Curriculum

نویسندگان [English]

  • Mohammad Sadegh Hamidzadeh 1
  • Hassan Maleki 2
  • Saeed Beheshti 3
1 PhD in Curriculum Planning, Allamah Tabataba‘i University; and MA in Political Science
2 Professor of Curriculum Planning Department, Faculty of Psychology and Education, Allamah Tabataba‘i University
3 Associate Professor of Educational Sciences Department, Allameh Tabatabaei University
چکیده [English]

In the religious society of Iran, political training has always required qualitative attention to Quranic principles; However, in the contemporary religious atmosphere, dimensions of the dependence of political training on religious-based epistemology have not been seriously considered; (Problem) Also, this issue has not been placed under scientific scrutiny; Therefore, we face this question: “What are the Quranic principles of the epistemology of political training curriculum? (Question) The present article assumes that the existence of the capacity and dedication of the epistemology of the Holy Quran to political training of humans, if identified and acquired effectively, can help curriculum planners in order to set their decisions on political training based on real recognition. (Hypothesis) Thus, the present paper has been written to “explain the principles of the epistemology of curriculum for political training” (Objective) using qualitative method (analytical and interpretive) based on Quran studies. (Methodology) In the process of answering the mentioned question, relying on Quranic teachings, the results including the elicitation of the dimensions of concepts, components, and criteria of the principles of epistemology, its strategic outcomes and implications in increasing the quality the decisions of planners and experts for political training are presented. (Finding)

کلیدواژه‌ها [English]

  • Quran
  • Iran
  • Religion
  • Epistemology
  • Curriculum
  • and Political Training
قرآن مجید (1378). ترجمۀ محمدمهدی فولادوند، تهران، دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی.
ابراهیم‌زاده، عیسی (1386). «انتظارت بجا و نابجا از فلسفۀ تربیت»، فصلنامۀ نوآوریهای آموزشی، ش20، ص 41-64.
باقری، خسرو (1389). درآمدی بر فلسفه تعلیم و تربیت جمهوری اسلامی ایران. تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
بهشتی، سعید (1385). «مبانی معرفت‌شناسی تعلیم و تربیت اسلامی با تأکید بر حکمت متعالیۀ صدرایی»، فصلنامۀ روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبایی، ش3 ، بهار، ص 101-120.
بهشتی، سعید و مسعودیان، پریسا (1391). بررسی اهداف و اصول و روش های تربیت سیاسی بر مبنای نهج البلاغه؛ فصلنامه پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، س 20، دوره جدید، ش 17، زمستان 1391، ص 7 – 25.
خامنه‌ای، سیدعلی (14/6/1389). در دیدار با اساتید دانشگاهها- موضوع اسلامی شئن دانشگاهها.
____________ (28/7/1388). در دیدار با جمعی از بانوان قرآن پژوه- موضوع فعالیتهای قرآنی.
جوادی آملی، عبدالله (1386). منزلت عقل در هندسۀ معرفت دینی، قم، مرکز نشر اسراء.
ــــــــــــــــــــ (1387). تفسیر موضوعی قرآن کریم؛ معرفت‌شناسی در قرآنکریم، قم، مرکز نشر اسراء.
ــــــــــــــــــــ (1390). فطرت در قرآن، قم، مرکز نشر اسراء.
شکوهی، غلامحسین (1373). اصول و مبانی آموزش و پرورش، مشهد، آستان قدس رضوی.
 صادق‌زاده قمصری، علیرضا (1389). «بررسی و نقد فلسفی برنامۀ درسی ملی جمهوری اسلامی ایران بر اساس فلسفۀ تربیت اسلامی و دلالتهای آن»، فصلنامۀ مطالعات برنامۀ درسی، س 5، ش 18، پاییز، ص 165- 188.
طباطبایی، محمدحسین (1372). المیزان فی تفسیر القرآن، تهران، دارالکتب الإسلامیة، ج 9.
عباس‌زادگان، سیدمحمد (1376). اصول و مفاهیم اساسی در برنامهریزی درسی، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی.
فیض، علیرضا (1373). مبادی فقه و اصول، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
قراملکی، محمد (1389). تفکر سیاسی، تهران، کانون اندیشۀ جوان.
معاونت مطالعات و تحقیقات وزارت آموزش و پرورش (1387). گزارش تلفیق نتایج مطالعات نظری سند ملی آموزش و پرورش: فلسفه تربیت در جمهوری اسلامی ایران
ملکی، حسن (1389). «نقد و ارزیابی مبانی برنامۀ درسی ملی جمهوری اسلامی ایران بر اساس شاخصهای فطرت»، فصلنامۀ مطالعات برنامۀ درسی، س 5، ش 18، پاییز، ص 32-61.
ـــــــــــــ (1388). برنامه‌ریزی درسی: راهنمای عمل، تهران، انتشارات مدرسه.
مهرمحمدی، محمود (1382). برنامۀ درسی: نظرگاه‌ها، رویکردها و چشم‌اندازها، تهران، انتشارات سمت.
ـــــــــــــــــــــــــ (1389). «نقدی و نظری بر نگاشت سوم سند برنامۀ درسی ملی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامۀ مطالعات برنامۀ درسی، س 5، ش 18، پاییز، ص8- 31.
موسوی، سیدمهدی (1395). «تربیت سیاسی در پرتو انتظار با تأکید بر آموزههای قرآنکریم»، همایش بین المللی دکترین مهدویت، قم، مؤسسه آینده روشن.
موسی‌پور، نعمت‌الله و سیدحسین صابری (1389). «ارزشیابی استلزامات و اقتضائات اجرایی برنامۀ درسی ملی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامۀ مطالعات برنامۀ درسی، س 5، ش 18، فصل پاییز و بهار، ص 62- 88.
الیاس، جان (1385). فلسفه تعلیم و تربیت، ترجمۀ عبدالرضا ضرابی، قم، مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینیŠ.