بایسته های سیاسی تمدن نوین اسلامی از دیدگاه امام خمینی(ره)

نوع مقاله : مقالات پژوهشی

نویسنده

استادیار تاریخ و تمدن اسلامی پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق(ع)

چکیده

طی 150 سال گذشته، برپایی تمدن اسلامی از دغدغه­‌های بسیار مهمی بوده است که در ذهن و اندیشه برخی از اندیشمندان و رهبران جهان اسلام تبلور یافته، با این که هر یک و از جمله امام خمینیŠ، مباحثی را در این باره طرح کرده و مؤلفه‌هایی را برای آن برشمرده‌­اند، اما هنوز بایسته‌های سیاسی آن مبهم باقی مانده است،(مسئله) موضوعی که تاکنون نشده و از این رو، مقاله پیش رو در پی پاسخ به این پرسش است: بایسته‌­های سیاسی تمدن نوین اسلامی از دیدگاه امام خمینیŠ چیست؟(سؤال) گمان مقاله آن است که امام خمینیŠ در چارچوب الگوی حکومت اسلامی خویش به این موضوع پرداخته است(فرضیه). مقاله در پی بررسی دیدگاه معظم‌له درباره بایسته‌های سیاسی تمدن اسلامی(هدف) با استفاده از شیوۀ تحلیل محتوا است(روش). مقاله نشان داده امام خمینیŠ با در نظر گرفتن ابعاد مادی و معنوی برای تمدن، تمدن اسلامی را جامع­‌ترینِ تمدن­‌ها دانسته و بر ضرورت توجه به دین اسلام، پیوند بین دیانت و سیاست، تشکیل حکومت اسلامی بر مبنای ولایت فقیه، استقلال و نفی سلطۀ بیگانگان، نقد تمدن غرب و... به عنوان بایسته­‌های سیاسی تمدن نوین اسلامی، تأکید دارد (یافته).

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Political Necessities of the New Islamic Civilization from the Viewpoint of Imam Khomeini (R.A)

نویسنده [English]

  • Habib Zamani Mahjoub
Assistant professor of Islamic History and Civilization Department, Imam Sadiq Research Institute for Islamic Sciences
چکیده [English]

During the last 150 years, establishing the Islamic civilization has been a very important concern in the mind and thought of some thinkers and leaders of the Islamic world, although each of them including Imam Khomeini (R.A) has presented some issues in this regard and has enumerated some components for it, still its political necessities are vague, (Problem) an issue which has not been discussed yet and thus, the present paper seeks to answer the following question: What are the political necessities of the new Islamic civilization from the viewpoint of Imam Khomeini (R.A)? (Question) The present paper assumes that Imam Khomeini (R.A) has dealt with this issue in his framework of the pattern of Islamic government. (Hypothesis) This article tries to investigate his viewpoint regarding the political necessities of the Islamic civilization (Objective) using content analysis method. (Methodology) The paper shows that Imam Khomeini (R.A), considering material and spiritual dimensions of civilization, regards the Islamic civilization as the most comprehensive civilization and emphasizes the necessity of paying attention to Islam, the connection between religion and politics, establishing the Islamic government based on Wilayat al-Faqih, independence and rejecting the dominance of aliens, criticizing the western civilization  and so on as the political necessities of the new Islamic civilization. (Finding)

کلیدواژه‌ها [English]

  • Politics
  • Islamic Civilization
  • Imam Khomeini
  • Islamic world
  • and Islamic Government
افروغ، عماد (1379). آزادی در اندیشۀ سیاسی امام خمینی، نگرشی دینی و انتقادی به مفاهیم عمدۀ سیاسی، تهران، مؤسسۀ فرهنگی دانش.
اقبال لاهوری، محمد (بی‌تا). احیای فکر دینی در اسلام، ترجمۀ احمد آرام، تهران، رسالت قلم.
امام خمینی، روح‌الله (1371). خودباوری و خودباختگی از دیدگاه امام خمینی، تبیان موضوعی: دفتر بیست و ششم، تهران، مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
ـــــــــــــــــــــــ (1378). صحیفۀ امام (مجموعه آثار امام خمینیŠ)، تدوین و تنظیم مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی، تهران، مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینیŠ، جلدهای مختلف.
ــــــــــــــــــــــــ (بی‌تا). کشف اسرار، قم، آزادی.
ــــــــــــــــــــــــ (بی‌تا). ولایت فقیه «حکومت اسلامی»، قم، آزادی.
بابایی، حبیب‌الله (1393). کاوش‌های نظری در الهیات و تمدن، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
خامنه‌ای، سیدعلی(23/7/1391). در دیدار جوانان استان خراسان شمالی.
بروجردی، مصطفی (1377). «گسترش و نوسازی تمدن اسلامی؛ عوامل و موانع»، تمدن اسلامی در اندیشۀ سیاسی حضرت امام خمینیŠ، تهران، مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینیŠ.
بینش، عبدالحسین (1388). آشنایی با تمدن اسلامی، قم، زمزم هدایت.
پهلوی، محمدرضا (1350). مأموریت برای وطنم، تهران، شرکت سهامی کتاب‌های جیبی.
ــــــــــــــــــــ (1371). پاسخ به تاریخ، ترجمۀ حسین ابوترابیان، تهران، مترجم.
ــــــــــــــــــــ (2536). بسوی تمدن بزرگ، تهران، کتابخانۀ پهلوی.
جان‌احمدی، فاطمه (1391). تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، قم، دفتر نشر معارف.
جمشیدی، محمدحسین (1385). اندیشۀ سیاسی امام خمینیŠ، تهران، پژوهشکدۀ امام خمینیŠ و انقلاب اسلامی.
جمعی از نویسندگان (1379). جامعۀ ایده‌آل اسلامی و مبانی تمدن غرب، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی.
حائری، عبدالهادی (1367). نخستین رویارویی‌های اندیشه‌گران با دو رویۀ تمدن بورژوازی تمدن غرب، تهران، امیرکبیر.
حجازی، فخرالدین (1352). نقش پیامبران در تمدن انسان، تهران، بعثت.
حسنی، محمد حسن (1385). نوسازی جامعه از دیدگاه امام خمینیŠ، تهران، مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینیŠ، مؤسسۀ چاپ و نشر عروج.
خسروی، علیرضا (1391). مکتب امنیتی امام خمینیŠ(مبادی و مبانی فرانظری و نظری امنیت در گفتمان انقلاب اسلامی)، تهران، مؤسسۀ فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر.
خواجه سروی، غلامرضا (1387). تمدن الهی؛ در جست وجوی نظریه‌ای تمدنی در اندیشۀ امام خمینیŠ، مقدمه‌ای بر دانشگاه تمدن‌ساز اسلامی: بایسته‌های نظری، گردآوری علی آدمی ابرقویی، تهران، دفتر برنامه‌ریزی اجتماعی و مطالعات فرهنگی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری.
دهخدا، علی‌اکبر (1373). لغت‌نامه، تهران، دانشگاه تهران.
دورانت، ویل (1331). تاریخ تمدن، ترجمۀ احمد آرام، تهران، سینا.
رشیدی‌، بهروز (1392). امام خمینیŠ و نهضت احیای تمدن اسلامی، تهران، مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینیŠ، مؤسسۀ چاپ و نشر عروج.
رهدار، احمد (1393). غرب شناسی علمای شیعه در تجربۀ ایران معاصر، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
زرین کوب، عبدالحسین (1391). کارنامۀ اسلام، تهران، امیرکبیر.
زمانی محجوب، حبیب (1390). «نوسازی تمدن اسلامی»، فصلنامۀ تاریخ در آینۀ پژوهش، ش29، بهار، ص 117-137.
سنایی، مهدی و بهمن، شعیب (1389). احیای تمدن ایرانی و اسلامی، تهران، دفتر گسترش تولید علم.
شریعتی، علی (بی‌تا). تاریخ تمدن، تهران، چاپخش.
ــــــــــــــ (1360). چه باید کرد، مجموعه آثار، تهران، ج20.
صدرا، علیرضا (1389). نقش راهبردی دولت در نظریۀ سیاسی امام خمینیŠ، تهران، مؤسسۀ تنظیم نشر آثار امام خمینیŠ، مؤسسۀ چاپ نشر عروج.
قربانی، زین العابدین (1376). علل پیشرفت اسلام و انحطاط مسلمین، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
قطب، محمد (1369). آینده در قلمرو اسلام، ترجمۀ سیدعلی خامنه‌ایa، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
گروه تفسیر بنیاد باقرالعلوم (1370). معیارها و عوامل تمدن از نظر قرآن، قم، دار القرآن.
لک زایی، نجف (1394). اندیشۀ سیاسی امام خمینیŠ، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
لوئیس، برنارد (بی‌تا). برخورد فرهنگ‌ها، ترجمۀ نادر شیخ‌زادگان، تهران، نشر مرکز.
مطهری، مرتضی (1359). خدمات متقابل اسلام و ایران، قم، صدرا.
معینی، فائزه (1387). دانشگاه تمدن‌ساز اسلامی-ایرانی، در آینۀ آرا و اندیشه‌های امام و رهبری، تهران، دفتر برنامه‌ریزی اجتماعی و مطالعات فرهنگی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری.
مودودی، ابوالعلاء (2536). اسلام و تمدن غرب، ترجمۀ ابراهیم امینی، تهران، کانون انتشار.
موسوی لاری، سیدمجتبی (1360). سیمای تمدن غرب، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
میرباقری، سیدمحمدمهدی (1394). اندیشۀ تمدن نوین اسلامی: گفتارهایی در تبیین رویکرد فکری سیدمنیرالدین حسینی الهاشمی، قم، تمدن نوین اسلامی.
نصر، سیدحسین (1385). اسلام-مذهب، تاریخ و تمدن، ترجمۀ عباس گیلوری، تهران، دبیزش-روزبهان.
ورعی، سیدجواد (1378). امام خمینیŠ و احیای تفکر اسلامی، تهران، مؤسسۀ تنظیم و نشر امام خمینیŠ.
وفا، جعفر و زمانی محجوب، حبیب (1389). تأملی بر عوامل پیشرفت و انحطاط مسلمانان، قم، زمزم هدایت.
ولایتی، علی‌اکبر (1382). پویایی فرهنگ و تمدن اسلام و ایران، تهران، وزارت امور خارجه.