بررسی نقش ژئوپلیتیک انرژی در مفهوم‌سازی هلال شیعی

نوع مقاله : مقالات پژوهشی

نویسندگان

1 استاد‌یار گروه جغرافیای سیاسی دانشگاه خوارزمی

2 . دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران

3 دانشجوی دکتری انقلاب اسلامی دانشگاه معارف اسلامی و مدرس دانشگاه تهران

چکیده

هلال شیعی مفهومی است که در سال‌های اخیر اعراب حوزة خلیج فارس، به ویژه عربستان سعودی و غربی‌ها مرتب آن را تکرار می‌کنند و به تازگی برخی شیعیان و ایرانیان نیز، این مفهوم را به کار می‌برند. ظهور یک مفهوم نو در منطقة خاورمیانه و مفهوم‌سازی دربارة تشیع که در سرنوشت شیعیان و ایران که بزرگ‌ترین کشور شیعی تأثیرگذار محسوب می‌شود، هر پژوهشگری را به تفکر وامی‌دارد؛ از این رو، تأمل دربارة چیستیِ هلال شیعی و عوامل پیدایی آن و تأثیرش بر جایگاه جمهوری اسلامی ایران و شیعیان منطقه جزء ضرورت‌های تحقیق در موضوع هلال شیعی است. بنابراین، نگارندگان در مقالة حاضر به دنبال پاسخ‌گویی به این سؤال اساسی‌اند که: انرژی با تأکید بر نفت، چه نقش ژئوپلیتیکی در پیدایی هلال شیعی دارد؟ (سؤال) نیاز امریکا برای مشروعیت‌بخشی به حضورش در منطقه و کنترل منابع نفتی سبب مفهوم‌سازی و پیدایی هلال شیعی شده است. (فرضیه) این مقاله در دستیابی به جایگاه انرژی در مفهوم‌سازی هلال شیعه است. (هدف) پاسخ به سؤال و نیل به هدف مقاله، با جمع‌آوری داده‌ها از طریق کتابخانه‌ای، اسنادی و به شیوة تحلیلی- تبیینی میسر است (روش) که حاصل آن، دسترسی به نتایجی چون: کشف موقعیتی جدید برای شیعه، استعماری بودن مفهوم هلال شیعی و هویداسازی نقش نفت در خلق یک مفهوم ژئوپلتیکی است. (یافته)

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigating the Geopolitical Role of Energy in Conceptualization of the Shia Crescent

نویسندگان [English]

  • Afshin Mottaghi 1
  • / Mostafa Rashidi 2
  • Masood Moeinipour 3
1 Assistant Professor of Political Geography Department, Kharazmi University
2 PhD Student in Political Geography, Tehran University
3 PhD Student in Islamic Revolution, Islamic M’arif University and Tehran University Professor
چکیده [English]

The Shia Crescent is a concept which is frequently repeated by Persian Gulf countries, especially Saudi Arabia, and Western countries in recent years and some Shiites and Iranians are also using it these days. The emergence of a new concept in the Middle East and conceptualization about Shiism which has an impact on the future of Shiites and Iran as the largest Shia country makes every researcher to think. Therefore, thinking about the nature of the Shia Crescent, the causes of its emergence and its impact on the position of the Islamic Republic of Iran and Shiites in the region is one of the necessities of conducting research on the issue of the Shia Crescent. So, the authors of the present article sought to answer this fundamental question: What is the geopolitical role of energy, with emphasis on oil, on the emergence of the Shia Crescent? (Question) America’s need to make his presence in the region legitimate and control oil resources has been the cause of the conceptualization and emergence of the Shia Crescent. (Hypothesis) The present article tries to achieve the position of energy in conceptualization of the Shia Crescent. (Objective) Answering the question and achieving the objective of the article is possible by collecting data using library and documentary research and analytic-explanatory method (Methodology) which leads to achieving such results as discovering a new position for Shia, colonial nature of the concept of the Shia Crescent and revealing the role of oil in creating a geopolitical concept. (Finding)

کلیدواژه‌ها [English]

  • Oil
  • Geopolitics of energy
  • Shia Crescent
  • America
اطاعت، جواد (1388). «نفت، ژئواکونومیک و امنیت ملی ایران»، موجود در وب سایت رسمی دکتر جواد اطاعت: etaat.ir
پوراحمدی، حسین؛ جمالی، جمال (1388). «طرح هلال شیعی: اهداف، موانع و پیامدها»، فصلنامة شیعه‌شناسی، سال هفتم، ش 26، ص 7 – 55.
تقی‌زاده، محمود (1383). «شیعه و مذاهب دیگر»، فصلنامة تخصصی شیعه‌شناسی، سال دوم، شمارة 85 . ص 165 – 200.
توال، فرانسوا (1382). ژئوپلیتیک شیعه، ترجمة کتایون باصر، تهران، ویستار.
جمالی، جمال (1386). «هلال شیعی و هژمونی امریکا»، فصلنامة شیعه‌شناسی، سال پنجم، ش 20، ص 7 – 31.
دهشیری، محمدرضا (1383). مناسبات آمریکا و اروپا: همسویی یا ناهمسویی؟ کتاب اروپا 4، تهران، ابرار معاصر تهران.
روزنامه جمهوری اسلامی 10 مرداد 1386.
سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح (1387). ژئوپلیتیک منطقه خلیج فارس (با تاکید بر شیعیان)، تهران، سازمان جغرافیایی.
فولر، گراهام. ای (1384). شیعیان عرب مسلمانان فراموش شده، قم: شیعه‌شناسی.
کرامر، مارتین (1984). «تشیع، مقاومت و انقلاب»، مجموعة مقالات کنفرانس بین‌المللی دانشگاه تل آویو، دانشگاه تل آویو.
کمپ، جعفری (1385). جغرافیای استراتژیک خاورمیانه، ترجمه علی حیدری و سیدمهدی حسینی، تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردی.
مجتهدزاده، پیروز (1385). «طرح ژئوپلتیک شیعه؛ توطئه‌ای بر محور جنایات صهیونیسم در خاورمیانه»، روزنامة اطلاعات، 5 مرداد.