مطالعه تطبیقی نظریه «آخرالزمان» شیعه با نظریه «پایان تاریخ» لیبرالیسم

نوع مقاله : مقالات پژوهشی

نویسنده

استادیار پژوهشکده علوم سیاسی پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق

چکیده

با طرح نظریة «پایان تاریخِ» فرانسیس فوکویاما، متفکر ژاپنی‌الاصل آمریکایی، بار دیگر مباحث مربوط به فلسفة سیاسی تاریخ زنده شد؛ وی مدعی گردید لیبرال‌دموکراسی مکتب و نظام سیاسی پایان تاریخ است. فوکویاما، بر بنیاد نظریة هگل و با توجه به تفسیر الکساندر کوژو، لیبرال‌دموکراسی را نقطة پایان تکامل ایدئولوژیک بشر، آخرین شکل حکومت بشری و پایان تاریخ معرفی کرد. از سوی دیگر، شیعة اثنی‌عشری نیز نظریة خاص خود را دربارة «آخرالزمان» دارد و، برخلاف نظر فوکویاما، «اسلام ناب محمدی» و «دولت حضرت مهدی(عج)» را ایدئولوژی و حکومت پایان تاریخ معرفی می‌‌کند. حال ـ با توجه به این دو نظریه و جنگ نرمی که پس از فروپاشی مارکسیسم شوروی، در جهان، بین اسلام ولیبرالیسم، برای فتح آینده، در جریان است ـ پرسش این است که کدام‌یک از دو نظریة آخرالزمان شیعه و پایان تاریخ لیبرالیسم برتر است. روش تحقیق در این مقاله «مطالعة تطبیقی» است؛ مطالعات تطبیقی عموماً سه فرایند توصیف، مقایسه و نتیجه‌گیری را در بر دارند. فرضیة نویسنده، در این پژوهش، «برتری نظریة آخرالزمان شیعه» و مردود بودن فرضیة رقیب است، که لیبرال‌دموکراسی را نظریة برتر می‌داند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Comparative Study of Shiite Theory of Apocalypse with Liberalism Theory of the "End of History"

نویسنده [English]

  • Ayat Mozaffari
Assistant Professor of Political Science Department, Imam Sadiq Research Institute for Islamic Sciences-
چکیده [English]

By presenting thetheory of"the end of liberalismhistory", Francis Fukuyama (American-Japanese thinker) revived the issuesof political philosophy of history again. He claimsthatliberaldemocracy isthe last school and politicalsystem ofthe history. Fukuyama, based on Hegel’s theory interpreted by Alexander Kojeve, introduces "liberal democracy" as the end point of human ideological evolution, the final form of human government and the end of history. On the other hand, the twelve-Imam Shia has its own theory about the "Apocalypse" and unlike Fukuyama, introduces "pure Muhammadan Islam" and "Imam Mahdi’s government" as the last ideology and government of the history. Now, regarding these two theories and the soft war between Islam and Liberalism to win the future specially after the decline of the Soviet Union, this question arises that in comparing two theories of Shiite Apocalypse andLiberalism end of history, which one is better? Research methodinthispaper is "comparative study".Comparative studies commonly include three processes of description, comparisonand  conclusion. The author’s hypothesis in this study is superiority of Shiite-apocalypse theory. Therefore the rival hypothesis which prefers liberal democracy is rejected.

کلیدواژه‌ها [English]

  • end of history
  • Apocalypse
  • Shiite
  • liberal-democracy
  • Fukuyama
قرآن کریم‏.
ابوداود (2009). سنن، دمشق، دارالرسالهْْ العالمیهْْ.
سلیمان، کامل (1405 ق). روزگار رهایی، ترجمة علی‌اکبر مهدی‏پور، تهران، آفاق، 2 ج.
سیوطی (1991). الحاوی، بیروت، دارالکتب العربیهْْ.
صافی گلپایگانی، لطف‌الله. منتخب الاثر فی الامام الثانی عشر علیه السلام، تهران، مکتبهْْ الصدر.
صدر، سید محمد (1371). تاریخ غیبت کبری، ترجمة دکتر سیدحسن افتخارزاده، تهران، نیک معارف.
صدر، سید محمدصادق (1992). تاریخ ما بعد الظهور، بیروت، دار التعارف للمطبوعات، الطبعهْْ الثانیه.
طباطبایی، سیدمحمد حسین. شیعه (مجموعه مذاکرات با پرفسور هانری کربن)، توضیحات از علی احمدی و سیدهادی خسروشاهی، قم.
فوکویاما، فرانسیس (1372). «فرجام تاریخ و واپسین انسان،» ترجمة علیرضا طیب، مجلة سیاست خارجی، تهران، ش 2 و 3.
فوکویاما، فرانسیس. «اگر دانش ژنتیک کنترل نشود انسان طبیعی به پایان خود می‏رسد،» ترجمة جواد طالعی، www.noormags.com/view/fa/articlepage/347678 .
کاستلز، مانوئل (1380). عصر اطلاعات، اقتصاد، جامعه و فرهنگ (ظهور جامعه شبکه‏ای)، ترجمة احد علیقلیان و افشین خاکباز، تهران، طرح نو.
کورانی، علی (1375). عصر ظهور، ترجمة عباس جلالی، تهران، مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی.
گارودی، روژه (1379). آمریکاستیزی چرا، ترجمة جعفر یاره، تهران، مؤسسة فرهنگی دانش
و اندیشة معاصر.
لوین، اندرو (1380). طرح و نقد نظریه لیبرال‌دموکراسی، ترجمة سعید زیباکلام، تهران، سمت.
مجلسی، محمدباقر (1364). بحارالانوار، طهران، المکتبهْْ الاسلامیه.
مطهری، مرتضی (1367). سیری در سیره ائمه اطهار(ع)، قم، صدرا.