TY - JOUR ID - 168693 TI - تحلیل گفتمان انتقادی آیات مدارا با اهل کتاب JO - پژوهش های سیاست اسلامی JA - IPR LA - fa SN - 2345-5705 AU - رضی بهابادی, بی بی سادات AU - معتمد لنگرودی, فرشته AD - دانشیار گروه علوم قرانی و حدیث، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه الزاهرا (س)، تهران، ایران AD - پژوهشگر پسادکتری رشته علوم قرآن و حدیث دانشگاه الزهرا (س)، تهران، ایران Y1 - 2023 PY - 2023 VL - 10 IS - 22 SP - 203 EP - 228 KW - تحلیل گفتمان انتقادی KW - فرکلاف KW - مدارا KW - قرآن کریم KW - اهل کتاب KW - عفو DO - N2 - تحلیل گفتمان انتقادی به عنوان یک روش تحلیل متن، سعی می‌کند لایه‌های درونی عناصر موجود در آن را شناسایی کرده و ارتباط میان آنها را تحلیل نماید تا به معناهای عمیق متن دست پیدا کند. این روش ابزاری برای تحلیل متن و جهان‌بینی متون به ویژه در مطالعات دینی به شمار می‌رود. هر چند یهود، دشمن‌ترین افراد نسبت به مسلمانان هستند(المائده: 82) ولی در آیاتی از قرآن کریم رفتار مداراگونه و عفو از آنان بیان شده است. در این مقاله سعی شده ایدئولوژی گفتمان الهی از این آیات براساس روش گفتمان‌کاوی انتقادی فرکلاف مورد تحلیل قرار گیرد. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که از ساخت‌های ایدئولوژیک در سطح توصیف اعم از ارزش تجربی واژگان، تشابه معنایی و ساخت‌های نحوی در بیان مدارا با اهل کتاب استفاده شده است. عفو، صفح، صبر و تقوا به عنوان مؤلفه‌های گفتمان‌مدار، مدارا با اهل کتاب است. این مؤلفه‌ها با ایدئولوژی گفتمان و روابط قدرت در تعامل تنگاتنگ قرار دارند. تحلیل بافت موقعیّت در سطح تفسیر نمایان ساخت که سبک گفته‌پردازی در لایه متنی کاملاً با شرایط اجتماعی و زمانی نزول آیات مطابقت دارد. تحلیل سطح تبیین، نشانگر الگوی زیست مطلوب در جامعه است و نشان می‌دهد مدارا با اهل کتاب جهت حفظ مصالح اجتماعی است و در عرصه‌هایی که زمینه‌ساز سلطه اندیشه‌های توطئه‌محور نباشد، بروز می‌یابد. UR - https://ipr.isri.ac.ir/article_168693.html L1 - https://ipr.isri.ac.ir/article_168693_c9a461732710dae24d1da5a84aa1c453.pdf ER -