دریافت نقش‎ آفرینی‎ انقلاب اسلامی در بازتولید عناصر ‎تمدنی ایران معاصر(مبتنی بر تحلیل مضمونی بیانیۀ گام دوم انقلاب)

نوع مقاله : مقالات پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم سیاسی، گرایش مسائل ایران، دانشکدۀ معارف اسلامی و علوم سیاسی، دانشگاه امام صادق(ع)، تهران

2 استادیار گروه مطالعات تمدن اسلامی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی،قم، ایران

چکیده

تحولات تاریخی ایران معاصر، مصادف با عصر نوین بیداری اسلامی است که شباهت‎هایی با حوادث دوران شکوفایی اسلام دارد. آنچه در پژوهش حاضر بررسی شده، دریافت عناصر تمدنی جمهوری اسلامی ایران و برشماری تأثیر انقلاب در بازتولید آنهاست. این عناصر مبتنی بر مفاد بیانیۀ گام دوم مقام معظم رهبری و با تأکید بر حرکت چهل‎سالۀ اخیر به‎نگارش درآمده است. همچنین، پژوهشگران مقاله در راستای شناسایی خصوصیاتی شامل‎تر کوشیده‎اند تا ویژگی‎های لازم در ساخت تمدنی ایران را در پانزده خصوصیت تحصیل‎شده تبیین کنند. درنهایت، این ویژگی‎ها در پنج بخش «هویت تاریخی، مقاومت انقلابی، آرمان مهدوی، شکوفایی درونی و فرهنگ معنوی» تلخیص شده‎اند. رویکرد توصیفی-تحلیلی و روش تحلیل مضمونی استرلینگ، نظام‎بخش جدول‎ها و ابزارهای علمی آن است. همچنین، منابع پژوهش مبتنی بر تحقیقات کتابخانه‎ای آثار مرتبط است. نتیجه آنکه ظهور انقلاب اسلامی ایران با تأثیرگذاری بر تولید یا تقویت مؤلفه‎هایی چون «تاریخ و سرزمین و زبان، سیاست و حکومت و امنیت، اندیشه و اسطوره و آرمان، علم و عمران، آیین، فرهنگ، رسانه و خانواده»، توانسته نقشی مثبت را دراین‎باره ایفا کند تا ظرفیت‎های تمدنی جهان اسلام به طوری محسوس جان یابند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Receiving the Role Modeling of the Islamic Revolution in the Reproduction of the Elements of Contemporary Iranian Civilization (Based on the Thematic Analysis of the Statement of the Second Step of the Revolution)

نویسندگان [English]

  • Muhammad Jalili 1
  • Rasul Noroozi Firooz 2
1 PhD Student in Political Science, Iran Studies, Faculty of Islamic Education and Political Science, Imam Sadegh University, Tehran, Iran
2 Assistant Professor, Department of Islamic Civilization, Institute of Islamic Sciences and Culture, Qom, Iran
چکیده [English]

The historical developments of contemporary Iran coincide with the new era of Islamic awakening, which has similarities with the events of the flourishing period of Islam. What has been studied in the present study is to receive the elements of civilization of the Islamic Republic of Iran and enumerate the impact of the revolution on their reproduction. These elements are based on the provisions of the Supreme Leader's second step statement, emphasizing the movement of the last forty years. Also, in order to identify more comprehensive features, the researchers of the article have tried to explain the necessary features in the construction of Iranian civilization in fifteen studied features. Finally, these characteristics are summarized in five sections: "Historical identity, revolutionary resistance, Mahdavi ideal, inner prosperity, and spiritual culture." Sterling's descriptive-analytical approach and method of thematic analysis is a systematization of its tables and scientific tools. Also, research resources are based on library research of related works. The result is that the emergence of the Islamic Revolution of Iran by influencing the production or strengthening of components such as "history and land and language, politics and government and security, thought and myth and ideal, science and development, religion and culture and media and family", It has been able to play a positive role in this regard so that the civilizing capacities of the Islamic world can be realized in a tangible way.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic Civilization
  • Second Step Statement
  • Islamic Revolution of Iran
  • Islamic World
احمدی، سیدعباس و همکاران (1393). «تبیین زمینه‎ها و مؤلفه‎های جغرافیایی-فرهنگی ظهور و فراگیری مذهب تشیع در ایران»، جغرافیا، ج 41، ش 12، ص 257-278.
‏‫اسدی، شهام (۱۳۹۶). «بررسی ارکسترایون و پهنه‎بندی سطوح در فرش ایرانی»، پژوهش در هنر و علوم انسانی، ج 6، ش 2، ص 135-155.
‏‫اشرف، احمد (۱۳۷۳). «بحران هویت ملی و قومی در ایران»، ایراننامه، ج 47، ش 12، ص 521-550.
‏‫افشاری اصل، ایرج (۱۳۹۰). «بررسی مؤلفه‎های دینی در شکل‎گیری آیین‎ها و نمایش‎گونه‎های ایرانی»، نمایش، ج 149، ش 13، ص 101-105.
‏‫امینی مفرد، تقی (۱۳۸۳). «بررسی تطبیقی نیایش در آیین‎های ایرانی با نیایش در اسلام»، ادبیات فارسی، مشهد، دانشگاه آزاد مشهد، ج 1-2، ش 0، ص 151-175.
‏‫ایزدهی، سیدسجاد (۱۳۸۹). «نوگرایی در فقه شیعه»، کتاب نقد، ج 54، ش 1، ص 141-174.
‏‫توال‎، فرانسوا (۱۳۸۲). ژئوپلیتیک شیعه، ترجمۀ کتایون‎ باصر، تهران‎، ویستار.
‏‫جعفری‎ تبریزی‎، محمدتقی‎ (۱۳۷۵). ترجمه و تفسیر نهجالبلاغه، ‏‫تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
‏‫جعفری‎نژاد، سیدابوالفضل (۱۳۸۶). «نفوذ فرهنگ، زبان و ادبیات فارسی در فرهنگ و هویت ملی هندوستان و شبه‎قاره»، نامۀ پارسی، ج 42، ش 12، ص 97-120.
‏‫جهان‎بزرگی، احمد (۱۳۸۹). «اسلامیت، عدالت، آزادی: دال مرکزی گفتمان انقلاب اسلامی»، زمانه، ج 96، ش 9، ص 15-15.
‏‫حاج‎سیدجوادی، حسن (۱۳۴۹). «تأثیر زبان و ادبیات فارسی بر روی زبان و ادبیات سایر ملل»، هنر و مردم، ج 98، ش 1، ص 2-9.
‏‫خزاعی، علی و همکاران (۱۳۹۶). «مؤلفه‎های نیل به تمدن نوین اسلامی در آثار و اندیشۀ امامین انقلاب اسلامی و قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران»، مطالعات بینرشتهای دانش راهبردی، ج 29، ش 29، ص 29-52.
‏‫دماوندی کناری، علی (۱۳۹۶). «بررسی منازعۀ قدرت در ساختار جمهوری اسلامی ایران»، پژوهش ملل، ج 24، ش 2، ص 143-155.
‏‫دورانت‎، ویلیام‎ جیمز (۱۳۹۱). تاریخ تمدن، ترجمۀ حسین کامیاب، محمد‎امین علیزاده و لیلا زارع‎، تهران، انتشارات بهنود.
ـــــــــــ (۱۳۷۸). مشرق‎‎زمین؛ گاهوارۀ تمدن، ترجمۀ احمد آرام‎، عسکری‎ پاشائی‎ و امیرحسین‎ آریانپور، تهران، شرکت‎ انتشارات‎ علمی‎ و فرهنگی، ج 1 (تاریخ‎ تمدن‎)‎.
‏‫رشادتی، محمدمهدی (۱۳۸۶). «حکومت مبتنی بر نظریۀ ولایت فقیه از منظر امام خمینیŠ»، انسانپژوهی دینی، ج 13-14، ش 4، ص 3-20.
‏‫رکابیان، رشید (۱۳۹۷). «دستاوردهای آموزشی و علمی چهل‎سالۀ انقلاب اسلامی»، مطالعات انقلاب اسلامی، ج 55، ش 15، ص 7-34.
‏‫زارعی، اسداله و همکاران (۱۳۹۸). «روایت ایرانی و تقلید از روایت غربی در سینمای ایران»، باغ نظر، ج 73، ش 16، ص 53-64.
‏‫زرین‎کوب‎، عبدالحسین‎ (۱۳۷۶). کارنامۀ اسلام، تهران‎، امیرکبیر.
‏‫سمواتی، زهرا و همکاران (۱۳۹۵). «تحلیلی بر جایگاه زن و خانواده در برنامه‎های توسعه‎ای در اسناد فرادستی نظام»، مطالعات توسعۀ اجتماعی ایران، ج 30، ش 8، ص 49-68.
‏‫سیاهپوش، امیر (۱۳۹۹). «بررسی دستاوردهای اقتصادی انقلاب اسلامی ایران»، سیاست، ج 55، ش 50، ص 861-881.
‏‫فنایی اشکوری، محمد (۱۳۸۸). «فلسفۀ اسلامی در ایران معاصر»، حکمت اسراء، ج 2، ش 1، ص 144-111.
‏‫فولر، ‏‫گراهام ای. (۱۳۷۳). قبلۀ عالم: ژئوپلیتیک ایران، ترجمۀ عباس‎ مخبر، تهران‎، نشر مرکز.
‏‫قاسمی، بهزاد (۱۳۹۷). «ژئوپلیتیک محور مقاومت و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران بر اساس گفتمان انقلاب اسلامی»، آفاق امنیت، ج 38، ش 11، ص 5-33.
شاذلی ‫قطب‎ (سید قطب)، سیدابراهیم حسین (۱۳۷۸). نشانههای راه، ترجمۀ محمود محمودی‎، تهران‎، نشر احسان‎.
‏‫کرمانی، طوبی (۱۳۷۸). «ماهیت و معیارهای گفت‎وگوی تمدنی»، قبسات، ج 14، ش 4،
ص 104-111.
 
‏کلانتری، ابراهیم و میثم بلباسی (۱۳۹۷). «مدل‎های حکومت قابل طرح بر اساس نظریۀ ولایت فقیه با تأکید بر اندیشۀ علمای شیعه از عصر صفویه تا دورۀ معاصر»، جستارهای سیاسی معاصر، ج 30، ش 9، ص 103-132.
کلینی، محمد بن یعقوب بن اسحاق، (1407). الکافی، دار الکتب الاسلامیه، ج ۱، ص ۲۹۴.
‏‫کمپفر، انگلبرت‎ (۱۳۶۳). سفرنامۀ کمپفر، ترجمۀ کیکاووس جهانداری، تهران‎، خوارزمی‎.
‏‫گروه اقتصادی (۱۳۹۷). «دستاوردهای انقلاب اسلامی»، بازار و سرمایه، ش 106، اسفند،
ص 77-80.
‏‫گل‎افروز، محمد (۱۳۹۴). «نقش ژئوپلیتیک انرژی بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران»، سیاست جهانی، ج 13، ش 4، ص 199-224.
‏‫لوبون‎، گوستاو (۱۳۹۴). تمدن اسلام و عرب، ترجمۀ محمدتقی‎ فخر داعی‎ گیلانی، تهران، بدرقۀ جاویدان.
‏‫لوکاس‎، هنری‎ استیون‎ (۱۳۸۳). تاریخ تمدن: از کهنترین روزگار تا سدۀ ما، ترجمۀ عبدالحسین‎ آذرنگ‎، تهران‎، سخن‎.
‏‫مجتهدزاده، پیروز (۱۳۸۵). «ایران: تمدنی کهن و ملتی جدید (1)»، سیاست داخلی، ج 1، ش 1، ص 146-117.
‏‫مرکز صهبا (۱۳۹۰). دغدغههای فرهنگی: شرح مزجی یکی از بیانات محوری مقام معظم رهبری در سال 1373 با استفاده از دیگر بیانات معظمله، تهران، مؤسسۀ ایمان جهادی.
‏‫مطهری، مرتضی (۱۳۸۹). خدمات متقابل اسلام و ایران، تهران، صدرا.
ــــــــــــ (۱۳۸۷). مجموعه آثار، تهران، صدرا.
‏‫ممانی، حمید و همکاران (۱۳۹۷). «مؤلفه‎های معماری ایرانی-اسلامی و نقش هویت‎بخش تزئینات»، هنر و تمدن شرق، ج 21، ش 6، ص 37-46.
‏‫میرحیدر، دره (۱۳۴۳). «اهمیت سیاسی موقعیت جغرافیایی ایران»، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، ج 45، ش 12، ص 83-103.
‏‫نبئی، ابوالفضل (۱۳۶۱). «نوروز ایرانی در تقویم اسلامی»، جستارهای نوین ادبی، ج 60، ش 15، ص 738-703.
‏‫نصر، سیدحسین (۱۳۷۴). «برخورد تمدن‎ها و سازندگی آیندۀ بشر»، در: ن‍ظری‍ۀ ب‍رخ‍ورد ت‍م‍دنه‍ا (ه‍ان‍ت‍ی‍ن‍گ‍ت‍ون‎ و م‍ن‍ت‍ق‍دان‍ش‎)، تهران، مؤس‍س‍ۀ چ‍اپ‎ و ان‍ت‍ش‍ارات‎ وزارت امور خارجه، ص 121-140.
‏‫نکوئی سامانی، مهدی (۱۳۹۵). «محوریت اهل‎بیت‰ در وحدت اسلامی»، فرهنگ زیارت، ج 27، ش 7، ص 103-120.
‏‫هانتینگتون‎، سمیئول (۱۳۷۸). برخورد تمدنها و بازسازی نظم جهانی، ترجمۀ محمدعلی‎ حمید رفیعی‎، فرهنگ و اندیشه 1، تهران‎، دفتر پژوهش‎های‎ فرهنگی‎.
‏‫ولایتی‎، علی‎اکبر (۱۳۸۲). پویایی فرهنگ و تمدن اسلام و ایران: از پیدایش تا شکوفایی، تهران‎، وزارت‎ امور خارجه‎، مرکز چاپ‎ و انتشارات‎.
Arberry, Arthur John (1953). The Legacy of Persia, London, Oxford Clarendan Press.
Attride-Stirling, Jennifer (2001). “Thematic networks: An analytic tool for qualitative research”, Qualitative Research 1 (3), p. 385-405.
Blacksell, Mark (2006). Political Geography, London, Routhledge.
Louis, Peter (1979). The Persian Priuee, London, Templeton.
Wilkinson, J. C. (1975). “The Julanda of Oman”, Journal of Oman Studies, p. 97-108.