عیارسنجی بوروکراسی در محک آموزه‌های اسلام؛ بررسی و نقد خلأ تئوریک

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار مجتمع آموزش عالی شهید محلاتی(ره)

چکیده

صاحب‌‌نظران زیادی، یا بوروکراسی را به‌‌طور کامل تصدیق کرده یا آن را ناکارآمد و روبه‌‌زوال دانسته‌‌اند (تاریخچه).   به‌‌همین‌‌دلیل، ابعاد مختلف بورکراسی از منظرهای مختلف همواره، مورد نقد و بررسی بوده است (پیشینه). اما تاکنون میزان انطباق‌‌پذیری اصولآن با آموزه‌‌های اسلام، عیارسنجی نشده است (مسئله). اینکه چه اصولی از اصول بوروکراسی، در چه حد و با چه شرایطی مورد تأیید اسلام است (سؤال)، گمان ما این است که برخلاف رویۀ اندیشمندان غربی، که اغلب یا به‌‌طورکلی بوروکراسی را نفی کرده یا کامل آن را تأیید نموده‌‌اند، اسلام ضمن تأیید برخی از اصول آن، برای اجرای آن شرایط خاص و ویژه‌‌ای دارد (فرضیه). در این مقاله، برای جمع‌‌آوری اطلاعات و تحلیل آن، از روش تفسیری و تطبیقی استفاده شده است (روش) تا راهی برای یافتن پاسخ سئوال بیابیم (هدف). بررسی‌‌ها نشان می‌‌دهند هرچند کلیت اصول بوروکراسی را می‌‌توان پذیرفت، ولی اسلام برای هر یک از اصول آن، ملاحظات و شرایطی داردکه در عمل ما را، به بازطراحی اساسی همچون ساختار اوربیتالی به‌‌جای ساختار سلسله‌‌مراتب هرمی رهنمون می‌‌سازد (یافته).

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Evaluating Bureaucracy Based on Islam's Teachings; Analyzing and Criticizing the Theoretical Gap

نویسنده [English]

  • Amir Hamzeh Mehrabi
Assistant Professor of Shahid Mahallati Higher Education Complex
چکیده [English]

A lot of experts either have completely confirmed bureaucracy or have regarded it as inefficient and declining (History), for this reason, different dimensions of bureaucracy from different perspectives have always been criticized and analyzed (Background), however, the degree of the compatibility of its principles with Islam's teachings has not been evaluated (Problem), that is: Which principles of bureaucracy, to what extent and with what conditions, are confirmed by Islam? (Question) Our assumption is that contrary to the practice of western thinkers which either have completely rejected bureaucracy or have completely confirmed it, Islam has specific conditions for its implementation while confirming some of its principles. (Hypothesis) In the present paper, interpretive and comparative methods were used in data collection and analysis (Methodology) in order to find an answer to the question. (Objective) Investigations show that although the totality of the principles of bureaucracy can be accepted, Islam has considerations and conditions for each of its principles which in practice lead us towards basic redesigning like orbital structure instead of hierarchical structure (Finding).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islam
  • evaluation
  • bureaucracy
  • Authority
  • and Hierarchy

مراجع

قرآن کریم.

نهج‌‌الفصاحه.

نهج‌‌البلاغه.

دانایی فرد، حسن (1390). «دفاعی از بی دفاعی بروکراسی»، ماهنامۀ سوره، ش 54 و 55.

رابینز، استفین (1385). تئوری سازمان (ساختار، طراحی، کاربردها)، ترجمۀ سیدمهدی الوانی و حسن دانائی فرد، تهران، صفار.

رسولی، هاشم (1358)، تاریخ انبیاء، قم، مؤسسۀ تحقیقات و نشر معارف اهل‌‌البیت‰.

روسو، ژان ژاک (1393). قرارداد اجتماعی، ترجمۀ مرتضی کلانتری، تهران، امیرکبیر.

صادق‌پور، ابوالفضل (1377). نظریه‌هایی دربارۀ بوروکراسی و ساختارهای تشکیلاتی، تهران، مرکز آموزش مدیریت دولتی.

صدوق (1378)، عیون اخبار الرضا†، بی‌‌جا، انتشارات جهان.

طباطبایی، محمدحسین (1360). تفسیر المیزان، ترجمۀ محمدباقر موسوی همدانی، (20 جلد)، جامعۀ مدرسین.

طبرسی، رضی الدین حسن بن فضل (1412 ق). مکارم الاخلاق، منشورات شریف رضی، قم.

کاتوزیان، ناصر (1376). حقوق مدنی ایران، نشر بهمن برنا.

کوئن، بروس (1375). درآمدی بر جامعه‌‌شناسی، ترجمۀ محسن ثلاثی، تهران، توتیا.

لویت،کارل (1385).نقد و بررسی کتاب ماکس وبر و کارل مارکس، ترجمۀ شنهاز مسمی پرست، تهران، ققنوس.

مجلسی، محمدباقر (1375). بحار الانوار، تهران، کتاب‌‌فروشی اسلامیه.

محقق داماد، مصطفی (1385). قواعد فقه، تهران، سمت.

محمدی ری‌‌شهری، محمد (1363). میزان الحکمه، قم، دفتر تبلیغات اسلامی.

منتسکیو، شال لوئی (1378)، روح القوانین، ترجمۀ علی‌‌اکبر مهتدی، تهران، امیرکبیر.

موسوی بجنوردی، سیدمحمد (1379). قواعد الفقهیه، تهران، میعاد.

مهرابی، امیرحمزه (1380). «مدیریت منابع انسانی از دیدگاه امام علی†، پاسداراسلام، ش242 تا 245

پژوهش های سیاست اسلامی

دوره 4، شماره 10
پاییز و زمستان 1395
صفحه 39-61

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار