نقش حاکمیت دینی در تمدن‎‌سازی بر اساس اندیشه امام خمینی (ره)

نوع مقاله : مقالات پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه تاریخ و تمدن اسلامی پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق (ع)

چکیده

امام خمینی(ره) از برجسته‌ترین اندیشمندان مسلمان در دوره معاصر است که اندیشه‌های تمدنی ایشان، به علت فراملی بودن و گستره جهانی و همچنین فرانظری بودن و تجربه تشکیل حکومت، از اهمیت بسیاری برخوردار است. انقلاب‌اسلامی‌ایران، با داعیه تمدن نوین اسلامی، سرآغاز گفتمان تمدنی در عصر جدید است و امام خمینی(ره) با تشکیل حاکمیت دینی بزرگ‌ترین فرصت تاریخی را برای تمدن‌سازی نوین اسلامی مهیا کرد. مسئله این پژوهش آن است که حاکمیت دینی چه نقشی در تمدن‌سازی دارد؟ هدف پژوهش این است که با روش توصیفی- تحلیلی دیدگاه امام خمینی(ره) را درباره نقش حاکمیت دینی در تمدن‌سازی اسلامی تبیین کند. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد شکل‌گیری یک تمدن محصول وجود و هماهنگی نظام های اجتماعی گوناگون است و حاکمیت آن حلقه وصل و عامل انسجام بین این نظام‌هاست. از نظر حضرت امام(ره) حاکمیت دینی در ایجاد هماهنگی میان مؤلفه‌های سخت افزاری (ابزاری) و نرم افزاری (حقیقی) تمدن اسلامی، یعنی توحید، عبودیت، کرامت انسانی، مردم سالاری دینی، سبک زندگی اسلامی، وحدت و انسجام، اقتدار سیاسی و نظامی، اقتصاد، علم و فناوری نقش محوری دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Role of Religious Rule in Civilization Based on Imam Khomeini's Thought

نویسنده [English]

  • Habib Zamani Mahjoub
Assistant Professor, Department of Islamic History and Civilization, Imam Sadiq Institute of Islamic Sciences
چکیده [English]

Imam Khomeini (ra) is one of the most prominent Muslim thinkers in the contemporary period whose civilizational ideas are very important due to their transnationality and global scope, as well as their transcendentalism and experience of forming a government. The Islamic Revolution is the beginning of the discourse of Iranian civilization in the new era, and Imam Khomeini (RA) with the Islamic Revolution and the formation of religious rule provided the greatest historical opportunity for the new Islamic civilization.
The question of this research is what is the role of religious rule in civilization? The aim of this study is to explain Imam Khomeini's view on the role of religious rule in Islamic civilization by descriptive-analytical method. Findings show that the formation of a civilization is the product of the existence and coordination of various social systems and its sovereignty is the connecting link and factor of cohesion between these systems. According to Imam Khomeini, religious rule is an important factor in creating harmony between the foundations of Islamic civilization (monotheism, worship, human dignity and lifestyle) in society.
According to Imam Khomeini, religious rule is an important factor in creating harmony between the foundations of Islamic civilization (monotheism, worship, human dignity and lifestyle) in society

کلیدواژه‌ها [English]

  • Imam Khomeini
  • civilization
  • religion
  • religious rule
  • Islamic government
قرآن کریم.
آقایی، سیدمسعود (1387). «دین و نظام سازی»، امام خمینی و حکومت اسلامی (مبانی کلامی)، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى.
ابن خلدون، عبدالرحمن (1352). مقدمه، ترجمه محمد پروین گنابادی، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
امیدی، مهدی (1398). «تحلیل مناسبات ساختاری مردم سالاری دینی و نظام سازی تمدنی بر اساس نظریه وحدت در عین کثرت»، عیار تمدنی جهوری اسلامی ایران، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
بابایی، حبیب اله (1393). کاوشهاینظریدرالهیاتوتمدن، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
بابایی، حبیب اله (1398). «غیریت غربی در فرایند تمدنی جمهوری اسلامی، کارکردهای غیریت‌های تمدنی در صورت بندی امت اسلام»، عیار تمدنی جهوری اسلامی ایران، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
بن‌نبی، مالک (2002م). مشکلة الافکار فی العالم الاسلامی، ترجمۀ عمر مسقاوی، دمشق، دارالفکر.
بهمنی، محمدرضا (1398). عیار تمدنی جهوری اسلامی ایران، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
جعفری، محمدتقی (1385). ترجمه و تفسیر نهجالبلاغه، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
جعفری، محمدتقی (1396). فلسفه تاریخ و تمدن، تهران، مؤسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری.
جمال، أحمد محمد علی (1393ق). مائدة القرآن: دین و دولة، بیروت، الکتاب اللبنانی.
جمشیدی، محمدحسین (1384). اندیشه سیاسی امام خمینی، تهران، پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی.
حسنی، مجتبی و سیدحسین حسینی (1395). امام، مردم، اقتصاد: تبیین الگو و معیارهای اقتصاد مردم محور مبتنی بر اندیشه امام خمینی، تهران، دانشگاه امام صادق.
الخالدی، صلاح عبد الفتاح (1986م). فی ظلال القرآن فی المیزان، جدّة، دار المنارة.
خامنه‌ای، سیدعلی، بیانات و سخنرانی‌ها، دسترسی در سایت Khamenei.ir
خمینى، روح‏الله (1374). شرح دعای سحر، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى.
خمینى، روح‏الله (1377). شرح چهل حدیث، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى.
خمینى، روح‏الله (1378). وصیت نامه سیاسى - الهى امام خمینى، تهران، مؤسسه چاپ و نشر عروج.
خمینى، روح‏الله (1381). تقریرات فلسفه امام خمینی، تقریر عبدالغنی اردبیلی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى.
خمینى، روح‏الله (1389). صحیفه امام، 22 جلد، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى.
خمینى، روح‏الله (1397). ولایت ‌فقیه (حکومت اسلامى)، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى، ویرایش 2.
دورانت، ویل (1370). تاریخ تمدن مشرق‌‌زمین، گاهواره تمدن، ترجمۀ احمد آرام، تهران، انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
سلیمان، سمیر(1998م). الإمام الخمینی والمشروع الحضاری الإسلامی قراءة فی خطاب الصراع و الاستنهاض، قم، مؤسسة التوحید للنشر الثقافی.
عالم، عبدالرحمان (1373). بنیادهای علم سیاست، تهران، نشر نی.
عماره، محمد (2005م). هذا هو الاسلام؛ الدین و الحضاره و عوامل امتیاز الاسلام، قاهره، مکتبه الشروق الدولیه.
فوزی، یحیی (1389). اندیشه سیاسی امام خمینی، قم، دفتر نشر معارف.
فوزی، یحیی و محمودرضا صنم زاده (1391). «تمدن اسلامی از دیدگاه امام خمینی (ره)»، فصلنامه تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، سال سوم، شماره نهم، زمستان.
فولر، گراهام (1373). قبله عالم؛ ژئوپلتیک ایران، ترجمه عباس مخبر، تهران، مرکز.
قاضی زاده، کاظم (1378). ولایت فقیه و حکومت اسلامی در منظر امام خمینی رضوان‌الله‌علیه، تهران، کنگره.
قاضی ابوالفضل (1371). حقوق اساسی و نهادهای سیاسی، تهران، دانشگاه تهران، جلد 1.
قدران قراملکی، محمدحسن (1387). «مشروعیت قدرت و حاکمیت از دیدگاه امام خمینی»، امام خمینی و حکومت اسلامی (فلسفه سیاسی 1)، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى.
لک زایی، نجف (1394). اندیشه سیاسی امام خمینی، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
محمود عقاد، عباس (1999م).  الاسلام و الحضاره الانسانیه، قاهره، دارالنهضه للطباعه و النشر و التوزیع.
مصباح یزدی، محمدتقی (1375). توحید در نظام عقیدتی و نظام ارزشی اسلام، قم، شفق.
مکی، محمدکاظم (1383). تمدن اسلامی در عصر عباسیان، ترجمه محمد سپهری، تهران، سمت.
موسوی خمینی(ره)، روح الله [بی‌تا]. ولایت فقیه و جهاد اکبر، تهران، فقیه.