مقایسه رهیافت های صورت‌بندی جریان‌های سیاسی در ایران معاصر با نگرشی بر معیار امام خمینی(ره)

نوع مقاله : مقالات پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته دکتری انقلاب اسلامی دانشگاه معارف اسلامی

2 استادیار گروه معارف اسلامی و علوم انسانی، دانشگاه صنعتی امیرکبیر(پلی تکنیک تهران)

3 دانشیار دانشکده ارتباطات و رسانه دانشگاه صدا وسیما

چکیده

با پیدایش دولت‌ها و سیطره دموکراسی بر جوامع، فعالیت سیاسی ذیل گروه‌ها و طیف‌های مختلف، فزونی یافت. در این رهیافت، شناخت گروه‌ها برای برتری بر آنها در علم جامعه‌شناسی گسترش یافت و به‌تدریج، دانش جریان شناسی شکل گرفت. ازجمله مسائل مرتبط با علم جریان شناختی، صورت‌بندی جریان‌ها است. به این سبب، مسئله اصلی این تحقیق، استنتاج مبناهای مختلف صورت‌بندی جریان‌های سیاسی و به‌تبع آن احزاب مختلف است و اینکه امام خمینی(ره) از چه مبنایی در صورت‌بندی جریان‌های سیاسی بهره می‌برد. فرضیه تحقیق، گویای آن است که مأخذهای متفاوتی برای تقسیم جریان‌های سیاسی وجود دارد؛ ازجمله، استقلال و وابستگی، طبقات اجتماعی، دین و مذهب، هدف، باور، ایدئولوژی و... که جریان شناسان مبتنی بر یک رویکرد به صورت بندی جریان ها پرداخته اند؛ با تکیه بر روش مقایسه ای مشخص می‌شود رهیافت امام خمینی با محققان تفاوت اساسی دارد؛ این تحقیق با هدف فهم مبنای صورت بندی جریان‌های سیاسی در نظام فکری حضرت امام به کمک پژوهشگران آمده است. نتیجه به‌دست آمده از مطالعه اندیشه سیاسی حضرت امام در حوزه جریان شناسی آن است که حضرت امام با نگرشی جامع و چندبعدی به صورت بندی جریان های سیاسی می پردازد که انعکاسی از برتری فکری ایشان بر نظام دانایی جریان ها و احزاب سیاسی در ایران به شمار می رود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Theoretical approach to the formation of political currents in contemporary Iran with a view to the criteria of Imam Khomeini

نویسندگان [English]

  • Eisa Molavi 1
  • Seyyed Javad Mirkhalili 2
  • Ali Darabi 3
1 PhD student of Islamic Revolution, University of Islamic Studies
2 Assistant Professor, Department of Islamic Education and Humanities, Amirkabir University of Technology (Tehran Polytechnic)
3 Associate Professor, Faculty of Communication and Media, Radio and Television University
چکیده [English]

With the rise of states and the domination of democracy over societies, political activity under various groups and spectrums increased. In this approach, the knowledge of groups to excel and excel over them was expanded in sociology and gradually, the knowledge of flow science was recognized as a branch of sociology. Among the problems of cognitive stream science, we can mention the formation of streams. Therefore, the main issue of this research is to infer different bases of the formation of political currents and consequently different parties. And what basis does Imam Khomeini use in formulating political currents? Based on the descriptive-analytical method, the research findings indicate that there are different sources for the division of political currents; Including independence and dependence, social classes, religion, purpose, belief, ideology, etc., the most important of which are discussed. Also, by studying the political thought of Imam Khomeini, it became clear that he uses various bases in the typology of political currents. Imam Khomeini with a combined approach, some different methods and bases derived from sociological approaches were able to carefully differentiate between groups and political currents.Of course, the important point in the formulation of Imam Khomeini is that he did not get caught up in the conventional literature of sociological theories and re-read the theoretical methods and approaches in her intellectual literature and intended a new concept for them.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Imam Khomeini
  • Formulation
  • Political Current
  • Iran
  • Basis
احمدی حاجیکلایی، حمید (1389). جریان­شناسی چپ در ایران، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
احمدی حاجیکلائی، حمید (1386). «جریان­شناسی سیاسی»، رهیافت انقلاب اسلامی، پاییز، ش 3، ص 29-44.
ارجینی، حسین و عیسی مولوی وردنجانی (1399). «صورت‌بندی جریان‌های سیاسی دهه نخست انقلاب اسلامی و نظام دانایی آن‌ها در اندیشه سیاسی امام خمینی»، مطالعات انقلاب اسلامی، بهار، ش 60، ص 29-52.
امام خمینی، سید روح‌الله (1387). صحیفه امام؛ مجموعه بیانات و اطلاعیه­های امام خمینی(ره)، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
برزین، سعید (1377). جناح‌بندی سیاسی در ایران از دهه ۱۳۶۰ تا دوم خرداد ۱۳۷۶، (همراه مصاحبه‌ای با دکتر محمدعلی همایون کاتوزیان)، تهران، نشر مرکز.
بشیریه، حسین (1381). دیباچه‌ای بر جامعه‌شناسی سیاسی ایران دوره جمهوری اسلامی ایران، موسسه نگاه معاصر.
بشیریه، حسین (1393). زمینه‌های اجتماعی انقلاب ایران، ترجمه، علی اردستانی، تهران، نگاه معاصر.
بیانات رهبری در جلسه پرسش و پاسخ دانشگاه تهران، ‌22/2/1377.
بیانات رهبری در دیدار وزیر و مسئولان وزارت فرهنگ و آموزش عالی و رؤسای دانشگاه‌های سراسر کشور مقام معظم رهبری، 23/5/1369.
تبریزنیا، حسین (1377). برخی علل ناپایداری احزاب سیاسی در ایران، مشهد، انتشارات سیاوش.
حاتمی، محمدرضا و روح‌الله لطفی زاد  (1394). «جریان­شناسی تطبیقی گروه­های چپ در دهه 30 و 50 ش»، پژوهش­های انقلاب اسلامی، بهار، ش 12، ص 113 - 136.
حاجی­یوسفی، امیرمحمد (1384). «گونه­شناسی روش­های مطالعه جامعه­شناسی سیاسی ایران»، پژوهشنامه علوم سیاسی، سال اول، ش 1، زمستان.
خرمشاد، محمدباقر، سیدابراهیم سرپرست­سادات (1391). «جریان­شناسی سیاسی به­مثابه روش»، فصلنامه مطالعات میان­رشته­ای در علوم انسانی، دوره 5، ش 2، بهار.
دارابی، علی (1390). جریان­شناسی سیاسی در ایران، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
دهقانی فیروزآبادی، سید جلال (1385). «رهیافت مقایسه‌ای بول: روشی برای سنجش نظریات روابط بین الملل»، پژوهشنامه علوم سیاسی، ش 3.
راهوار منفرد، کریم (1380). احزاب، تشکل‌ها و جناح‌های سیاسی ایران امروز، (1358 ـ 1380)، تهران، سیاست.
شعبانی سارویی، رمضان (1389). جریان شناسی سیاسی فرهنگی ایران، قم، اعتدال.
ظریفی­نیا، حمیدرضا (1378). کالبدشکافی جناح­های سیاسی ایران (1358-1378)؛ تهران، آزادی اندیشه.
عنان، محمد عبدالله (1358). تاریخ جمعیت‌های سری و جنبش‌های تخریبی، ترجمه علی هاشمی حائری، تهران، بهجت.
فولادی، عبدالرضا (1348). نقش احزاب سیاسی در تکامل و پیشرفت دموکراسی آمریکا، تهران، دانشگاه تهران.
قاضی، ابوالفضل (1368). حقوق اساسی و نهادهای سیاسی، تهران، موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
لک­زایی، نجف (1398). اندیشه سیاسی امام خمینی، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
محمدی­نژاد، حسن (1318). احزاب سیاسی، تهران، امیرکبیر.
مدنی، سید جلال‌الدین (1389). تاریخ سیاسی معاصر ایران، قم دفتر انتشارات اسلامی، جلد 2.
مرتجی، حجت (1377). جناح‌های سیاسی در ایران امروز، تهران، نقش و نگار شفیعی.
مظفری، آیت (1385). جریان شناسی سیاسی ایران معاصر، قم، زمزم هدایت.
مک آیور، ر.م [بی­تا]. جامعه و حکومت، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، تهران، [بی‌جا].
میرخلیلی، سیدجواد (1389). سخنرانی حمیدرضا ترقی با عنوان «روحانیت و تجربه تحزّب»؛ در کتاب روحانیت و انقلاب اسلامی، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
میرسلیم، سید مصطفی (1384). جریان شناسی فرهنگی بعد از انقلاب اسلامی ایران (1357-1380)، تهران، مرکز بازشناسی اسلام و ایران.
نصر، سید حسین (1352). «زمینه فکری برخورد فرهنگ و تمدن ایران و غرب»، ماهنامه یغما، ش 296، اردیبهشت.
نقیب­زاده، احمد و غلامعلی سلیمانی (1388). «نوسازی سیاسی و شکل‌گیری احزاب در جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی، ش 17، تابستان.
هانتینگتون، ساموئل (1370). سامان سیاسی در جوامع دستخوش تحول و دگرگونی، ترجمه محسن ثلاثی، تهران، نشر علم.
هرسیج، حسین (1380). «روش مقایسه­ای: چیستی، چرایی و چگونگی به کارگیری آن در علوم سیاسی»، فصلنامه دانشکده علوم اداری و اقتصاد دانشگاه اصفهان، سال سیزدهم، ش 1، بهار و تابستان.
Bailey, K. (1994). Typologies and Taxonomis an Intruction to Classification Techniques. Sage Publication.
Marradi, A. (1990). Classification, Typology, Taxonomy. Quality and Quantity. XXIV, 2 (may 1990).