فراتحلیل نسبت دینداری با فرهنگ سیاسی در ایران پس از انقلاب اسلامی ایران

نوع مقاله : مقالات پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم اجتماعی، دانشکدۀ اقتصاد و علوم اجتماعی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

2 کارشناس ‎ارشد علوم اجتماعی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

چکیده

هدف پژوهش پیشِ‎رو بررسی نسبت دین‎داری با فرهنگ سیاسی در جمهوری اسلامی ایران با استفاده از رویکرد فراتحلیل است. جامعۀ آماری پژوهش، شامل پایان‏نامه ‎های کارشناسی ارشد، دکتری و مقالات مرتبط با دین ‎داری و فرهنگ سیاسی می ‏باشد که تعداد 13 مطالعه با استفاده از روش نمونه‏گیری غیرتصادفی هدفمند به‎‏عنوان نمونه وارد فرایند فراتحلیل شده‏اند. ضریب اندازۀ اثر با به‎کارگیری نرم‎افزار CMA2 ارزیابی شد. نتایج نشان داده ‏است اندازۀ اثر مطالعات دین‎داری با فرهنگ سیاسی معادل 454/0 می‏باشد، که براساس معیار کوهن در حد متوسط ولی رو به ‎بالا تفسیر می‏شود. نتایج پژوهش همچنین نشان داده است که هرچه از زمان انقلاب اسلامی ایران می‏گذرد، رابطۀ دین‎داری و فرهنگ سیاسی درحال افزایش است که این امر نشان از اهمیت متغیر دین‎داری در افزایش فرهنگ سیاسی می‏باشد. همچنین، با درنظرگرفتن وضعیت اجتماعی جامعۀ ایران و مطالعات انجام‎شده در این زمینه، پدیدۀ فرهنگ سیاسی تحت تأثیر عوامل گوناگونی ازجمله دین‎داری شهروندان است؛ بنابراین، این عامل در کنش متقابل با دیگر عوامل موجود در جامعه بر فرهنگ سیاسی افراد جامعه اثر می ‎گذارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A meta-analysis of the relationship between religiosity and political culture in Iran after the Iranian Islamic Revolution

نویسندگان [English]

  • Masoumeh Bagheri 1
  • hasan Shojaie 2
1 Associate Professor, Department of Social Sciences, Faculty of Economics and Social Sciences, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran
2 Master of of Social Sciences, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran
چکیده [English]

This research has investigated the studies of religiosity and political culture in the Islamic Republic of Iran using a meta-analysis approach. The statistical population of the research includes master's theses, doctorate, and articles related to religiosity and political culture, of which 13 studies were included in the meta-analysis process using a non-random purposeful sampling method. Effect size coefficient was evaluated using CMA2 software. The results have shown that the effect size of religiosity studies with political culture is equal to 0.454, which is interpreted as moderate but upward based on Cohen's criterion. The results of the research have also shown that as time passes since the Islamic Revolution of Iran, the relationship between religiosity and political culture is increasing, which shows the variable importance of religiosity in increasing political culture in the Islamic Republic of Iran. Another result of this research is the moderating role of the geographical area of the research.. Therefore, taking into account the social conditions of the Iranian society and the studies that have been conducted in this field, political culture as a political phenomenon is influenced by various factors, including the religiosity of citizens, so this factor interacts with other factors in the society on the political culture of individuals. Society has an effect.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Political culture
  • religiosity
  • metaanalysis
  • Islamic Republic
  • Iran
آلموند، گابریل، پاول، جونیور، بینگهام (1375). «جامعه‏پذیری سیاسی و فرهنگ سیاسی»، مجلۀ اطلاعات سیاسی-اقتصادی، ترجمۀ علیرضا طیب، ش 114-113.
احمدی، یعقوب، محمدزاده، حسین، مجیدی، ابوبکر (1397). «گونه‏شناسی فرهنگ سیاسی دانشجویان استان کردستان برپایۀ متغیرهای اجتماعی-فرهنگی»، جامعه‏شناسی کاربردی، س 29، ش 1 (پیاپی(69). ص 128-107.
اعزازی، سیدمسعود، ابراهیم‏پور، حبیب (1396). «بررسی نقش دین‎داری در توسعۀ کارآمدی معلمان دبیرستان‏های اردبیل»، مجلۀ روانشناسی مدرسه، دورۀ 6، ش 4، ص 24-7.
اونق، نازمحمد، حقی، ناصر، صوفی خجسته، عبدالخلیل (1398). «بررسی رابطۀ بین میزان دین‎داری با میزان مدارای اجتماعی در بین دانشجویان دانشگاه‏های شهر کلاله»، مطالعات جامعه‏شناسی، سال یازدهم، ش 42، ص 124-103.
بادی، فاطمه، صالحی، مهدی (1399). «بررسی رابطۀ پایبندی مذهبی و عزت نفس با شادکامی دانش‎آموزان سال سوم دورۀ متوسطۀ شهرستان بندر گز»، فصلنامۀ راهبردهای نو در روان‏شناسی و علوم تربیتی، دورۀ دوم، ش 6، ص 24-13.
بحری نجفی، فاطمه، میرشاه نجفی، سیدابراهیم (1394). «تأثیر ابعاد باورهای مذهبی بر شادی معلمان ابتدایی در محیط کار»، دانش و پژوهش در روان‎شناسی کاربردی، سال شانزدهم، ش 4 (پیاپی 62). ص 113-106.
بشیریه، حسین (1393). جامعه‏شناسی سیاسی (نقش نیروهای اجتماعی در زندگی سیاسی). تهران: نی، چاپ بیست‎وسوم.
بیات‏ریزی، رضا (1379). «بررسی عوامل مؤثر بر فرهنگ سیاسی دانشجویان دانشگاه تهران»، پایان‏نامۀ کارشناسی ارشد (استاد راهنما: محمدتقی ایمان). دانشگاه شیراز، رشتۀ جامعه‏شناسی.
پناهی، بلال (1398). «فراتحلیل پیشایندها و پیامدهای پدیدۀ سکوت زمانی در ایران»، فصلنامۀ علمی مطالعات مدیریت (بهبود و تحول)، س 28، ش 94، ص 107-85.
تقی‏زادۀ ایمانی، سجاد (1389). «سنخ‏شناسی فرهنگ سیاسی در میان دانشجویان و عوامل مؤثر بر آن؛ مطالعۀ موردی دانشجویان دانشگاه علامه‎طباطبائی»، پایان‎نامۀ کارشناسی ارشد (استاد راهنما: طاهره قادری). دانشگاه علامه‎طباطبائی، دانشکدۀ علوم اجتماعی، رشتۀ جامعه‏شناسی.
حجازی، اسد، صیادی، یاسر (1399). «فراتحلیلی بر رابطۀ بین به‏کارگیری سیستم‏های اطلاعاتی مدیریت و بهبود تصمیم‏گیری مدیران»، مدیریت فرهنگ سازمانی، دورۀ 18، ش 2، ص 247-217.
حق‏خواه، مژگان (1385). «بررسی فرهنگ سیاسی دمکراتیک و عوامل مؤثر بر آن در دانشگاه تربیت معلم تهران در سال تحصیلی 85 ـ 1384»، پایان‏نامۀ کارشناسی ارشد (استاد راهنما: مسعود گلچین). دانشگاه تربیت معلم تهران، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، رشتۀ جامعه‏شناسی.
راش، مایکل (1390). جامعه و سیاست (مقدمه‏ای بر جامعه‏شناسی سیاسی)، ترجمۀ منوچهر صبوری، تهران: سمت، چاپ دهم.
رضایی‏منش، بهروز، عباس‎پور، جعفر (1394). «فراتحلیل ارتباط میان کیفیت زندگی کاری و تعهد سازمانی»، فصلنامۀ علمی-پژوهشی مطالعات مدیریت (بهبود و تحول)، س 24، ش 78، ص 88-65.
رئیسی عیسی‎آبادی، شهاب (1390). «بررسی تأثیر دین‎داری بر فرهنگ سیاسی؛ مطالعۀ موردی: مردم شهر فارسان»، پایان‏نامۀ کارشناسی ارشد (استاد راهنما: نادر رازقی)، دانشگاه مازندران، دانشکدۀ علوم انسانی و اجتماعی، رشتۀ جامعه‏شناسی.
رئیسی عیسی‎آبادی، شهاب (1400). «بررسی جامعه‏شناختی تأثیر دین‎داری بر فرهنگ سیاسی؛ مورد مطالعه: شهر فارسان»، فصلنامۀ علمی دانش انتظامی چهارمحال و بختیاری، س 9، ش 34، ص 44-17.
رهبرقاضی، محمودرضا، امام‎جمعه‏زاده، سیدجواد، نوربخش، سوسن، خاکی، مینا (1395). «بررسی رابطۀ دین‎داری با دو نوع فرهنگ سیاسی مشارکتی و دمکراتیک»، فصلنامۀ مطالعات راهبردی بسیج، س 19، ش 71، ص 165-141.
شریف‏زاده، حکیمه‎السادات، میرمحمدتبار، سیداحمد، عدلی‏پور، صمد (1396). «بررسی عوامل مؤثر بر نشاط اجتماعی در ایران»، فصلنامۀ راهبرد فرهنگ، ش 40، ص 180-159.
صبوری کاشانی، منوچهر (1381). جامعهشناسی سیاسی، تهران: سخن.
عالم، عبدالرحمن (1388). بنیادهای علم سیاست، تهران: نی، چاپ بیستم.
علمی، سینا (1397). «بررسی جامعه‏شناختی فرهنگ سیاسی روستاییان شهرستان ماکو»، پایان‎نامۀ کارشناسی ارشد (استاد راهنما: محمدرضا غلامی). دانشگاه گیلان، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، گروه علوم اجتماعی، رشتۀ جامعه‏شناسی.
علوی، پرویز (1393). ارتباطات سیاسی (ارتباطات، توسعه و مشارکت سیاسی)، تهران: علم نوین.
قجری، حسینعلی، بایستی، شهرام (1400). «تبیین جامعه‏شناختی انواع فرهنگ سیاسی مردم شهر بروجن»، پژوهش‏های سیاسی جهان اسلام، انجمن مطالعات جهان اسلام، س 11، ش 4، ص 149-121.
کردی، حسین (1388). «فرهنگ سیاسی و عوامل اجتماعی آن؛ مطالعۀ موردی استان گلستان»، رسالۀ دکتری (استاد راهنما: محمدحسین پناهی). دانشگاه علامه‎طباطبایی، دانشکدۀ علوم اجتماعی، رشتۀ جامعه‏شناسی.
گلچین، مسعود، حق‏خواه، مژگان، سیدی، فرشته (1387). «فرهنگ سیاسی دموکراتیک و عوامل مرتبط با آن؛ یک مطالعۀ موردی»، مجلۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، س 16، ش 61، ص 236-189.
محمدی، اصغر، سیف‏زاده، علی (1398). «عوامل فرهنگی شادمانی اجتماعی؛ مطالعۀ موردی: جوانان شهر اصفهان»، مطالعات راهبردی ورزش و جوانان، دورۀ 18، ش 43، ص 90-71.
محمدی، محمدعلی، ودادهیر، ابوعلی، سیفی، علیرضا، مشتاق، روشنک (1391). «فراتحلیل مطالعات فقر در ایران»، فصلنامۀ علمی-پژوهشی رفاه اجتماعی، س 12، ش 45، ص 43-7.
مطهری، مرتضی (1385). مقدمهای بر جهانبینی اسلامی (انسان و ایمان). ج 1، تهران: بنیاد علمی و فرهنگی شهید مطهری، چاپ بیست‎وهفتم.
منظری ‏توکلی، علیرضا، عراقی‏پور، نجمه (1389). «بررسی رابطۀ بین دین‎داری و شادکامی در بین دانشجویان دختر دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمان سال تحصیلی 1389 ـ 1388»، فصلنامۀ روان‎شناسی تربیتی، س 6، ش 19، ص 45-19.
مهدی‏زاده، شراره، زارع غیاث‏آبادی، فاطمه (1392). «بررسی میزان دین‎داری و نقش آن در شادمانی جوانان»، مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، دورۀ 2، ش 3، ص 438-413.
میارغنج، خالید (1394). «جهت‏گیری‏های فرهنگ سیاسی معلمان و عوامل مرتبط با آن، (مطالعۀ پیمایشی معلمان بوکان). پایا‏ن‏نامۀ کارشناسی ارشد (استاد راهنما: امید قادرزاده)، دانشگاه کردستان، دانشکدۀ علوم انسانی و اجتماعی، گروه جامعه‏شناسی، رشتۀ علوم اجتماعی، گرایش جامعه‏شناسی.
میرزائی، مهدی، محسنی تبریزی، محسن (1397). «مدلی برای سنجش رابطۀ دین‏داری و فرهنگ سیاسی»، دوفصلنامۀ علمی- پژوهشی سیاست نظری، ش 23، ص 55-27.
میرزایی، الهام؛ حریری، نجلا، مطلبی، داریوش (1399). «فراتحلیل عوامل مؤثر بر رفتار اطلاع‏یابی در ایران و جهان»، تحقیقات اطلاع‎رسانی و کتابخانه‏های عمومی، س 26، ش 3، ص 438-415.
لعل علیزاده، محمد (1393). جامعهشناسی سیاسی، تهران: دانشگاه پیام نور، چاپ اوّل.
نقیب‎زاده، احمد (1393). سیاست و حکومت در اروپا (انگلستان، فرانسه، آلمان و ایتالیا)، تهران: سمت، چاپ دوازدهم.
نائبی، هوشنگ، میرزایی، مهدی (1397). «تبیین رابطۀ نوع دین‎داری با نوع فرهنگ سیاسی؛ مطالعۀ موردی: شهر تهران»، فصلنامۀ سیاست، مجلۀ دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، س 48، ش 2، ص 512-493.
نجف‏پور، سارا، تدین‏راد، علی (1400). «بررسی تطبیقی اثرگذاری نهادهای جامعه‏پذیرکننده بر فرهنگ سیاسی جوانان؛ مورد مطالعه: دانشجویان دانشگاه شهید چمران اهواز»، فصلنامۀ علمی مطالعات راهبردی ورزش و جوانان، ش 54، ص 335-319.
نیازی، محسن، اسلامی بناب، سیدرضا، منتظری خوش، حسن، سخایی، ایوب (1397). «فراتحلیل مطالعات رابطۀ بین سبک زندگی و هویت اجتماعی»، مجلۀ علوم اجتماعی دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، س 15، ش 2، ص 267-237.
Diamond, Larry (1994) Political Culture and Democracy in Developing Country. USA: Rinner Publishers
Elazar, D. J. (1966) American Federalism: A View from the States. New York: Thomas Y. Crowell Company.
 
-unter, J E., & Schmidt, F L. (2004) Methods of meta-analysis: Correcting error and bias in research findings. New York: Sage
Lipset, Seymour Martin(1964) Religion and Politics in the American Past and Present. In Religion and Social Conflict, edited by R. Lee and M. Marty. New York: Oxford University Press
Macaskill, Petra, Walter, Stephen, Irwig, Les.(2000). A comparison of methods to detect publication bias in meta-analysis; STATISTICS IN MEDICINE. 20,641- 654
Weingast, B. R. (1997) “The Political Foundations of Democracy and the Rule of Law”. American Political Science Review, 91(2):245-263.