آسیب‎شناسی اجتماعی گرایش به طاغوت از دیدگاه قرآن‎کریم

نوع مقاله : مقالات پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری رشتۀ الهیات گرایش علوم قرآن و حدیث، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران

2 استادیار دانشگاه علوم و معارف قرآن‎کریم، دانشکدۀ علوم قرآنی اصفهان (دولت‎آباد) اصفهان، ایران

3 دانشیار گروه الهیات دانشکدۀ حقوق و علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران

چکیده

از الزامات اساسی دسترسی به جامعۀ آرمانی قرآن، تحقق عینی ولایت ‎مداری در عرصۀ اجتماعی و اجتناب از ولایت طاغوت است. این پژوهش با عنوان «آسیب‎شناسی اجتماعی گرایش به طاغوت از دیدگاه قرآن» براساس روش تحلیل بحران توماس اسپریگنز، ضمن بررسی و درک جامع از مفهوم طاغوت، به ریشه‎یابی عوامل زمینه‎ساز، راه‎های برون‎ رفت از آن و ترسیم جامعۀ مطلوب از دیدگاه قرآن پرداخته ‎است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می‎دهد منع گرایش به طاغوت همۀ ابعاد آن، اعم از طرح دوستی با کفار، هم‎رازگرفتن، بردن داوری و هم‎ صدایی با آنان را شامل می‎شود. در رهیافت قرآنی، گرایش جامعۀ ایمانی به طاغوت ریشه در عوامل اعتقادی ‎اخلاقی، مانند: جهل نسبت به برخی شئون الهی، ترس از طاغوت، سوءظن به ولی خدا، ضعف ایمان، تناسب و سنخیت روحی با طاغوت؛ و همچنین ریشه در عوامل سیاسی-‎اجتماعی، مانند: بی‎بصیرتی در دشمن‎شناسی، تأثیر جواذب دنیایی و فریبندۀ کافران در نفوس مؤمنان، و تبلیغات سوء طاغوت علیه جبهۀ حق دارد. از راه‎های برون‎ رفت از این آسیب می ‎توان در حوزۀ بینشی به تقویت بینش نسبت به شئون الهی، شناخت حقیقت ولی خدا و طاغوت و تبعات و پیامدهای دنیوی و اخروی گرایش به آن و در حوزۀ عملی به صبر و تقوا، توکل به خدا، و حرکت براساس رضای الهی اشاره کرد. همچنین، حفظ عزت و استقلال همه‎جانبه برای جامعۀ ایمانی برای نیل به حیات طیبه، جامعۀ مطلوب و آرمانی مدنظر قرآن است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Social pathology of the tendency to be a tyrant from the perspective of the Qur'an

نویسندگان [English]

  • abbas sharifi 1
  • reza saadatnia 2
  • seyedhossein Vaezi 3
1 Ph.D. student in the field of Quranic and Hadith Sciences, Islamic Azad University, Isfahan Branch (Khorasgan), Isfahan, Iran
2 Assistant Professor of Quran and Hadith Sciences, University of Holy Quran Sciences and Education, Faculty of Quranic Sciences (Daulat Abad), Isfahan, Iran
3 Associate Professor, Department of Theology, Faculty of Law and Humanities, Islamic Azad University, Isfahan Branch (Khorasgan), Isfahan, Iran
چکیده [English]

One of the basic requirements of reaching the ideal society of the Quran is the objective realization of velayat-madiari(orbital province) in the social arena and avoiding the province of taghut) tyranny(. This research with the title of social pathology of tendency to tyranny from the perspective of the Quran based on the crisis analysis method of Thomas Spriggans, while examining and comprehensively understanding the concept of tyranny, rooting the underlying factors, ways out of it and drawing the society It is desirable from the perspective of the Qur'an. The results of this research show that the prohibition of the tendency to tyranny includes all aspects of it, including the plan of friendship with the infidels, taking sides, winning arbitration and agreeing with them. According to the Qur'anic approach, the tendency of the religious community to tyrants is rooted in religious-moral factors such as ignorance of some divine affairs, fear of tyrants, suspicion of God's guardian, weakness of faith, compatibility and spiritual culture with tyrants, and also rooted in political factors. Social like the lack of insight in knowing the enemy, the influence of worldly attraction and deception of unbelievers in the souls of believers, the tyrant's malicious propaganda against the Right Front. One of the ways out of this harm is to strengthen the vision towards divine affairs, to know the truth of God's guardian and the tyranny, and the worldly and hereafter consequences of leaning towards it, and in the practical field to patience and piety, trust in God, Movement based on God's will and... pointed out. Also, preserving dignity and all-round independence for the community of faith in order to achieve a virtuous life is the desired and ideal society intended by the Qur'an.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Social pathology
  • Wilayat Allah
  • Wilayat Taghut
  • Thomas Spriggans
  • ideal society

مراجع

قرآن‎کریم
ابن‎منظور، محمدبن‎مکرم (1414). لسان العرب، بیروت: دار صادر.
ابوالفتوح رازى، حسین‎بن‎على (1408). روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن، مشهد: آستان قدس رضوى.
اسپریگنز، توماس (1377). فهم نظریه‎های سیاسی، ترجمۀ فرهنگ رجایی، تهران: آگاه.
امین، نصرت‏بیگم (بی‎تا). تفسیر مخزن العرفان در علوم قرآن، بی‎جا، بی‎نا.
انوری، حسن (1382). فرهنگ بزرگ سخن، تهران: بی‎نا.
پورفرد مسعود، محمد باقری و علیرضا نائیج (1397). «ریشه‎ها، عوامل شکل‎گیری و عاقبت طاغوت از دیدگاه قرآن‎کریم»، فصلنامۀ سیاست‎پژوهی جهان اسلام، س 5، ش10، ص 175-196.
ثعلبی، احمدبن‎محمد (1422). الکشف و البیان، لبنان: دار الاحیاء التراث العربی.
جوادی ‎آملی، عبدالله (1378). تسنیم، قم: اسراء.
جوهری، اسماعیل‎بن‎حماد (1987). الصحاح، تحقیق احمد عبدالغفور العطار، بیروت: دار العلم للملایین.
حائری، محمود، سیداحمد میرخلیلی و محمد صحرایی (1398). «رجوع به طاغوت در منابع تفسیری و روایی و گسترۀ آن»، فصلنامۀ کتاب قیّم، س 9، ش20، ص 199-201.
حسینى همدانى، محمد (1404). انوار درخشان در تفسیر قرآن، تهران: لطفى.
حقیقت، سیدصادق و حجازی، سیدحامد (1389). «نگاهی انتقادی به کاربرد نظریۀ بحران اسپریگنز در مطالعات سیاسی»، فصلنامۀ علوم سیاسی، س 13، ش 49، ص 187-195.
خاکیان، سلیمان (1388). «قرآن و مهندسی اجتماعی»، فصلنامۀ تخصصی پژوهش‎های میان‎رشته‎ای قرآنی، ش3، ص 7-17.
راغب اصفهانی، حسین‎بن‎محمد (1412). المفردات فی غریب القرآن، بیروت: دارالعلم دارالشامیه.
رضی بهابادی، بی‎بی‎سادات، احدیان مریم (1397). «کشف محور موضوعی سورۀ حج با روش تحلیل محتوا»، دوفصلنامۀ علمی پژوهشی مطالعات قرآن و حدیث، س 12، ش1، ص 137-168.
زمخشرى، محمودبن‎عمر (1407). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فى وجوه التأویل، بیروت: دار الکتاب العربی.
سجادی، جعفر (1375). اصطلاحات علوم فلسفی و کلامی، تهران: امیرکبیر.
سرلک، علی و زهرا عسکری (1400). «تحلیل محتوای کیفی آیات قرآن در ارتباط با طاغوت و استلزامات تربیتی آن»، فصلنامۀ مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، س 25، ش 5، ص 815- 828.
سیدباقری، سیدکاظم، بتول ملاشفیعی (1399). «آسیب‎شناسی اخلاق اجتماعی جامعۀ اسلامی و راه‎های برون‎رفت از آن براساس سورۀ بقره»، فصلنامۀ اسلام و مطالعات اجتماعی، سال 8، ش 3، ص123.
طالقانی، سیدمحمود (1362). پرتوی از قرآن، تهران: شرکت سهامی انتشار.
طباطبایی، محمدحسین (1402 ق). المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: مؤسسه الأعلمی للمطبوعات.
طبرانى، سلیمان‎بن‎احمد (2008). التفسیر الکبیر، اردن: دار الکتاب الثقافی.
طبرسى، فضل‎بن‎حسن (1372). مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران: ناصرخسرو.
طبری، محمدبن‎جریر (1412). جامع البیان فی تفسیر القرآن، لبنان: دارالمعرفه.
طیب، عبدالحسین (1412). أطیب البیان، تهران: بی‎نا.
عزتی، مرتضی (1376). روش تحقیق در علوم اجتماعی، تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
فخر رازى، محمدبن‎عمر (1420). التفسیر الکبیر (مفاتیح الغیب)، لبنان: دار إحیاء التراث العربی.
فراهیدی، خلیل‎بن‎احمد (1409). العین، تحقیق: مهدی مخزومی، قم: دارالهجره.
قاسمی حامد، مرتضی، میرحسینی، سیدمحمد، شیرانی، مجتبی (1397). «گسترۀ معنایی رب در قرآن‎کریم»، فصلنامۀ مطالعات تقریبی مذاهب اسلامی، ش 50، سال چهارم، ص64-76.
قرائتى، محسن (1388). تفسیر نور، تهران: مرکز فرهنگى درس‎هایى از قرآن.
قرشی، علی‎اکبر (1371). قاموس قرآن، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
مخدومی، علی، کاویانی، محمد (1398). «تحلیل روان‎شناختی مترفین و عالمان فاسد به‎عنوان دو گروه مرجع در قرآن‎کریم»، فصلنامۀ اسلام و پژوهش‎های روان‎شناختی، سال 5، ش 2.
مدرسى، محمدتقى (1419). من هدى القرآن، تهران: دار محبّی الحسین.
مدنی، سعید، مقدسی، محمدعلی، کاظمی‎پور، شهلا (1397). «بازنمایی آسیب‎های اجتماعی تهدیدکنندۀ نهاد خانواده در سینمای دهۀ 70 و 80 شمسی ایران»، فصلنامۀ رسانه، س 29، ش 11، ص 83-103.
مساواتی آذر، مجید (1381). آسیب‎شناسی اجتماعی ایران، تبریز: نوبل.
مکارم شیرازى، ناصر (1371). تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
میبدى، احمدبن‎محمد (1371). کشف الاسرار و عدّۀ الابرار، تهران: امیرکبیر.
میرسندسی، سیدمحسن، احمدزاده، سیدمصطفی (1393). «درآمدی بر مصادیق و شاخصه‎های گروه‎های مرجع در قرآن‎کریم»، فصلنامۀ مطالعات اسلامی، سال 46، ش 92.
ناصح، علی احمد، زارعی، طیبه (1395). «بررسی آیات ارتداد در تفاسیر فریقین»، دوفصلنامۀ دانشگاه قم، سال دوم، ش1.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 02 شهریور 1401
  • تاریخ بازنگری: 30 دی 1401
  • تاریخ پذیرش: 03 بهمن 1401

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار