واکاوی زبان سیاسی پیامبراعظم (ص)

نوع مقاله : مقالات پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه کاشان

2 دانشجوی دوره دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه کاشان

3 استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه کاشان

چکیده

در هر عصری، گفتمان سیاسی به واژگان و شگردهای جدیدی در رویارویی با گروه‎های گوناگون سیاسی نیازمند است. تحلیل گفتمان مشخص می‎کند که هر متنی با چه منبع قدرتی در ارتباط بوده و ارتباط میان فرستنده و گیرندۀ متن را معیّن می‎کند. نگارندگان در جستار پیشِ‎رو با درپیش‎گرفتن روش کاربردشناسی زبان و با رویکرد تحلیل گفتمان به بررسی زبان سیاسی پیامبر اعظم (ص) در گفتمان‎های سیاسی و اجتماعی پرداخته و درصدد پاسخ‎گویی به این سؤال اساسی‎اند که حضرت در گفتمان‎های خود چه راهبرد‎های زبانی اختیار می‎کرد تا بتواند به اهداف سیاسی و اجتماعی خویش نائل آید. دستاورد پژوهش بیانگر آن است که پیامبر باتوجه‎به بافت موقعیتی مخاطب از واژگان نام‎آشنای روزگار خویش بهره می ‎برد تا از این طریق بتواند فضای گفتمان را به‎نحو بهتری راهبری کند. پیامبر برای آنکه کلامش بیشترین تأثیر را در جان دریافت‎کننده‎ بگذارد، از گویش مخاطبان استفاده می ‎کرد تا فاصلۀ عاطفی خود را با آنان کم کند. بسامد بالای افعال مضارع در گفتمان‎های سیاسی بین‎المللی بیانگر چشمداشت پیامبر به واقعیت‎های موجود و آیندۀ خود با مخاطبان دارد و از این طریق توانسته است پویایی خاصی به گفتمان خویش ببخشد.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of the political Language of the prophet

نویسندگان [English]

  • Rouhollah saiiadi nezhad 1
  • houshang aghae 2
  • mohsen seifi 3
1 university of kashan
2 univer sity of kashan
3 university of kashan
چکیده [English]

In every era, political discourse needs new words and techniques to adopt an appropriate strategy in dealing with different political groups. Discourse analysis reveals that any text is related to truth and to a source of power and determines the relationship between the author and the reader of the text. The present article uses the method of critical discourse analysis to examine the sermons and letters of the Prophet Mohammad (PBUH) with regard to the components of political language and tries to answer the questions of how he chose an appropriate strategy to interact with others through discourse making and politics. The result of the research indicates By looking at the discourse that considers the speaker and receiver elements of the text, the time and place conditions and the message of the text, we will find that the Prophet used the words and expressions of his time in discourse making. He tries to lead the discourse according to his own knowledge and according to his personality as the leader of the Muslim community, his themes and meanings sound religious and are directly related to his ideology and thoughts. In order for the Prophet to have the greatest impact on the soul of the recipient of his message and his audience, he uses the subject in the plural. Due to the context of situation, he uses the dialect and accent of the audience to reduce her emotional distance with them. The high frequency of present verbs in international political discourses indicates the Prophet's expectation of his present and future realities with his addressees. In this way, he has been able to give a special dynamism to his discourse.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Political Discourse prophet
  • Power
  • Ideology
  • pragmatics
  • connection
قرآن‎کریم
آقاگلزاده، فردوس (1390)، تحلیل انتقادی کلام، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
ابن‎أثیر، ضیاء‎الدین (1959)، المثل السائر فی أدب الکاتب و الشاعر، القاهرة: نهضۀ مصر.
ابن‎کثیر، عمادالدین اسماعیل (1991)، البدایۀ و النهایة، بیروت: مکتبۀ المعارف.
ابن‎محمد المنظری، سالم (2015)، الترابط النصّی فی الخطاب السیاسی (دراسۀ فی المعاهدات النبویة)، عمان: بیت الغشام للنشر و الترجمه.
ابن‎هشام، عبدالملک (1936)، السیرۀ النبویة، تحقیق مصطفی السقا و ابراهیم الأبیاری و عبدالحفیظ الشلبی، مصر: مطبعۀ مصطفی البابی الحلبی.
الأحمدی المیانجی، علی (1377)، مکاتیب الرسول، قم: دارالحدیث.
البغا، مصطفی و محی‎الدین مستو (2007)، الوافی فی شرح الأربعین النوویة، الطبعۀ الأولی، دمشق: دار الکلم الطیب.
البخاری، محمدبن‎اسماعیل (1401)، صحیح بخاری، بیروت: دار الرائد العربی.
الحمیر، عبدالواسع (1991)، الخطاب و النص، المفهوم، العلاقة، السلطة، بیروت: مجد المؤسّسۀ الجامعیۀ للدراسات و النشر.
حمیدالله، محمد (1375)، نامهها و پیمانهای سیاسی حضرت محمد، ترجمۀ سیدمحمد حسینی، تهران: سروش.
الرافعی، مصطفی صادق (1990)، تاریخ آداب العرب، المحقِّق دکتر محمدسعید العریان، القاهرة: مطبعۀ الاستقامة، ط3.
رضایی، رؤیا و محمدأمیر مشهدی و عباس نیکبخت (1395)، «نقش پادگفتمانی استعارۀ زبانی در ترمیم فرایند ارتباطی در نامه‎های نیما یوشیج»، دوماهنامۀ جستارهای زبانی، س 7، ش 2.
الشریف، ریم (2012)، خصائص الاستراتیجیات الاعلامیّۀ سیمیولوجیّات الخطاب و بنیته الصورة، قاهرة: المکتب العربیّ للمعارف.
شلق، علی (1985)، العقل السیاسی فی الإسلام، بیروت: دار المهدی للطباعۀ و النشر.
شمس‎الدین، جلال (2012)، علم اللغۀ النفسی مناهجه و نظریاته و قضایاه، الإسکندریة: مؤسسۀ الثقافیۀ السجامیة.
الشَّهری، عبدالهادیّ بن ظافر (2004)، استراتیجیّات الخطاب مقاربَۀ لُغَویَّۀ تداوُلیَّةٌ، لیبیا: دار الکتب الجدیدة.
صولة، عبدالله (2011)، فی نظریۀ الحجاج دراسات و تطبیقات، تونس: الشرکۀ التونسیۀ للنشر.
الطبری، محمدبن‎جریر (447 ق)، تاریخ الأمم و الملوک (تاریخ الطبری)، اعتنی به أبوصهیب الکرمی، بیت الأفکار الدولیة.
طه، عبدالرحمان (1998)، اللسان و المیزان أو التکوثر العقلی، الطبعۀ الأولی، الرباط: المرکز الثقافی العربی.
بن عبد ربّه، احمد (1404)، عقد الفرید، بیروت: دار الکتب العلمیة.
عبد اللطیف، عماد (2020)، تحلیل الخطاب السیاسی، البلاغة، السلطة، المقاومَة، الطبعۀ الاولی، عمان: دار کنوز المعرفۀ للنشر و التوزیع.
عکاشه، محمود (2005)، تحلیل الافعال الانجازیَّۀ دراسۀ تطبیقیۀ فی ضوءِ نظریّۀ الاتصال، مصر: دار النشر للجامعات.
فرکلاف، نورمن (1389)، تحلیل انتقادی گفتمان، ترجمۀ فاطمه شایسته پیران، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، دفتر مطالعات و توسعۀ رسانه.
فوکو، میشل (1885)، الخطاب و ارادۀ المعرفة، تعریب احمد الطائی و عبدالسلام بن عبدالعالی، الدار البیضاء، دار النشر المغربیة.
ماکدونیل، دیان (2001)، مقدمۀ فی نظریات الخطاب، ترجمۀ عزالدین اسماعیل، مصر: المکتبۀ الأکادیمیة.
محمّد داود، محمّد (1399)، زبان و سیاست در جهان بعد از 11سبتامبر، ترجمۀ هوشنگ آقایی، مازندران: کوثر.
مجلسی، محمدباقر (1404)، بحارالانوار، بیروت: مؤسسۀ الوفاء.
المسّدی، عبدالسّلام (2008)، اللغۀ و السیاسةُ، منامه، الثقافات.
مشنتل، فاطمة‎الزهراء و خدیجه حساینیۀ (2020)، الخطاب السیاسی فی الجزائر خطابات القاید الصالح أنموذجا دراسۀ تداولیة، الجمهوریۀ الجزائریۀ الدیمقراطیۀ الشعبیة، جامعۀ العربی بن مهیدی.
هنداوی، خلیل (1974)، ایام العرب (یوم فتح مکه)، بیروت: دار العلم للملائین.
یورگنسون، م. و ل. فلیپس (1389)، نظریه و روش در تحلیل گفتمان، ترجمۀ جلیلی، تهران: نی.
یول، جرج (1373)، بررسی زبان (زبان‎شناسی همگانی)، ترجمۀ اسماعیل جاویدان، تهران: مرکز ترجمه و نشر کتاب.