تأملی در مدینۀ فاضلۀ اشراقی؛ بازخوانی ویژگی‎ها و ادله

نوع مقاله : مقالات پژوهشی

نویسندگان

استادیارگروه الهیات (فلسفه)، دانشکده علوم انسانی و علوم ورزشی، دانشگاه گنبدکاووس، گنبدکاووس، ایران

چکیده

مسئله­ اصلی این پژوهش مدینه­ فاضله­ اشراقی با تمرکز بر تشابه مناسبات و روابط در نظام نوری اشراقی و جامعه­ مدنی است. در این پژوهش - که از نوع تحقیقات کتابخانه­ای و اسنادی است و با توصیف و تحلیل منطقی داده­ها نگارش یافته است – با اقامه­ برخی از شواهد، تبیین می­‌شود که مدینه­ فاضله­ اشراقی حاصل تبعیت کامل جامعه­ انسانی از روابط و مناسبات موجود در نظام نوری است و در ادامه با برشمردن برخی از این مناسبات و تطبیق آن با جامعه­ مدنی تلاش شده است که لوازم مبانی فکری اشراقیون در عرصه­ نظام سیاسی به عنوان یافته­ های این پژوهش تبیین گردد. اگر چه همه­ حکمای اسلامی عالم طبیعت را – به عنوان معلول – تکویناً تابع عالم عقول می­ دانستند، اما این خصیصه­ فکری شیخ اشراق بود که با ترسیم روابط مختلف و متنوع در میان انوار قاهره توانست راهی برای تبعیتِ تشریعی جامعه­ انسانی از نظامِ نوری بیابد. روابطی که شیخ اشراق در میان انوار مجرده تبیین کرد – بر خلاف روابط تکوینی - به گونه­‌ای است که می­‌تواند به عنوان الگو قابل دسترسی باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A reflection on the utopia of Ishraqi; Review the features and proofs

نویسندگان [English]

  • Fardin Jamshidi Mehr
  • Kazem Musakhani
  • Hossein Golchini
Assistant Professor, Department of Theology (Philosophy), Faculty of Humanities and Sports Sciences, Gonbadkavos University, Gonbadkavos, Iran
چکیده [English]

The main problem of this research is the utopia of Ishqari, focusing on the similarity of relationships in the light system of Ishqari and civil society. In this research - which is a type of library and documentary research and written with a logical description and analysis of data - by providing some evidence, it is explained that the enlightened utopia is the result of the complete compliance of the human society with the relationships and relations existing in the light system. And then, by enumerating some of these relationships and applying them to civil society, an attempt has been made to explain the essentials of the intellectual foundations of Ishraqiun in the field of political system as the findings of this research. Although all Islamic sages considered the world of nature to be subordinate to the world of intellects, but this was the intellectual characteristic of Sheikh Ishraq, who by drawing different and varied relationships among the lights of Cairo, was able to find a way for the legal compliance of human society with the light system. The relationships that Sheikh Eshraq explained among the abstract lights - unlike the developmental relationships - are in such a way that they can be accessed as models.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sheikh E Eshraq
  • light
  • darkness
  • political society
  • prosperity
آشتیانی، سیدجلال‎الدّین (1381). شرح بر زاد المسافر، قم، دفتر تبلیغات اسلامی.
ابن‎سینا، حسین بن عبدالله (1400ق). رسائل ابنسینا، قم، انتشارات بیدار.
ابن‎عربی، محیی‎الدّین (1336ق). إنشاء الدوائر، مصحح مهدی محمد ناصرالدّین، لیدن، مطبعة بریل.
ابن‎کمونه، سعد بن منصور (1387). شرح التلویحات اللوحیّة، مصحح نجفقلی حبیبی، تهران، مرکز پژوهشی میراث مکتوب.
بستانی، احمد (1390). «مقاله سهروردی و اندیشه سیاسی ایرانشهری»  دوفصلنامه پژوهش سیاست نظری، شماره دهم، صص19-36.
بهایی لاهیجی، محمد بن محمدسعید (1372). رسالهی نوریه در عالم مثال، شارح سیدجلال‎الدّین آشتیانی، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی حوزه هنری.
جهامی، جیرار و دغیم، سمیح (2006). الموسوعة الجامعة لمصطلحات الفکر العربی و الإسلامی (تحلیل و نقد)، بیروت، مکتبة لبنان ناشرون.
حسن‎زاده آملی، حسن (1385). نورٌ علی نورٍ؛ در ذکر و ذاکر و مذکور، قم، انتشارات الف.لام.میم.
دینانی، غلامحسین ابراهیمی (1386). شعاع اندیشه و شهود در فلسفهی سهروردی، تهران، انتشارات حکمت.
سبزواری، هادی بن مهدی (1383). أسرار الحکم فی المفتتح والمختتم، تصحیح از کریم فیضی، تقدیم از منوچهر صدوقی سها، قم، مطبوعات دینی.
شهرزوری، شمس‎الدّین محمد بن محمود (1383). رسائل الشجرة الإلهیّة فی علوم الحقایق الرّبانیّة، مصحح نجفقلی حبیبی، تهران، مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
شیخ اشراق، شهاب الدّین یحیی سهروردی (1372). مجموعه مصنّفات شیخ اشراق، تصحیح از هانری کربن، حسین نصر و نجفقلی حبیبی، تهران، وزارت فرهنگ و آموزش عالی؛ مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
شیخ اشراق، شهاب‎الدّین یحیی سهروردی (1375). مجموعه مصنّفات شیخ اشراق، با تصحیح و تقدیم هانری کربن، سیدحسین نصر و نجفقلی حبیبی، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
شیخ اشراق، شهاب الدّین یحیی سهروردی (1379). هیاکل النور،  تصحیح محمد کریمی زنجانی اصل، تهران، نشر نقطه.
ضیایی تربتی، حسین (1372). مقدمهی شرح حکمة الإشراق شهرزوری، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. این کتاب در ضمن شرح حکمة الإشراق شهرزوری چاپ شده و کتاب مستقلی نیست.
طباطبایی، سیدمحمدحسین (1417). المیزان فی تفسیر القرآن، دفتر قم، انتشارات اسلامی جامعه‎ی مدرسین حوزه علمیه قم.
عارف اسفراینی، اسماعیل بن قربان علی (1383). أنوار العرفان، محقق سعید نظری توکلی، قم، بوستان کتاب.
غفاری، محمدخالد (1380). فرهنگ اصطلاحات آثار شیخ اشراق شهابالدّین سهروردی، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
قطب‎شیرازی، محمود بن مسعود (1383). شرح حکمة الإشراق، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
ـــــــــــــــ (1369). درّة التاج، مصحح محمد مشکوة، تهران، انتشارات حکمت.
قیصری، داوود (1375). شرح فصوص الحکم، مصحح سیدجلال‎الدّین آشتیانی، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
کربن، هانری (1385). روابط حکمت اشراق و فلسفه ایران باستان، مترجمان: احمد فردید و عبدالحمید گلشن، تهران، مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
ـــــــــــــــ (1381). مقدمه بر المشاعر صدرالمتألّهین شیرازی، مترجمان کریم مجتهدی، تهران، بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
مطهری، مرتضی (1380). احیای تفکر اسلامی، تهران، مؤسسه انتشارات صدرا.
ـــــــــــــــ (1399). امدادهای غیبی در زندگی بشر، تهران، مؤسسه انتشارات صدرا.
ملاصدرا، صدرالدّین محمد بن ابراهیم شیرازی (1392). تعلیقه بر شرح حکمة الإشراق قطب الدین شیرازی، تصحیح و تقدیم از حسین ضیایی و نجفقلی حبیبی، تهران، بنیاد حکمت اسلامی صدرا.