صورتبندی مفهوم عقلانیت انقلابی در دستگاه محاسباتی امام خمینی(ره)

نوع مقاله : مقالات پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه تاریخ و معارف انقلاب اسلامی و دفاع مقدس دانشکده علوم اجتماعی و فرهنگی دانشگاه جامع امام حسین(,ع)

2 دانش پژوه مدرسه علمیه الزهرا سلام الله علیها تهران، ایران

چکیده

مبحث عقلانیت و عقلانیت سیاسی یکی از مفاهیم پرقدمت در تاریخ حیات بشری است که در تمدن واجد نظام سیاسی، یکی از مفاهیم پایه به شمار می رود. یکی از مهمترین منابع تبیین این موضوع در جمهوری اسلامی ایران، رجوع به اندیشه های امام خمینی(ره) می باشد. در این مقاله سعی شده به این پرسش پرداخته شود که: پایه های اساسی مفهوم عقلانیت سیاسی در دستگاه محاسباتی امام خمینی(ره) چیست؟ مقاله پیش رو، ادعا دارد آنچه بیش از هر موضوعی در دیدگاه ایشان برجسته است، تلاقی عقلانیت سیاسی با انقلابی‌گری است که ذیل مفهومی به نام عقلانیت انقلابی، می‌توان آورد. در این مقاله با استفاده از تعابیر ایشان و استفاده از روش تحلیل مضمون، ابتدا کلیدواژه هایی در رابطه با عقلانیت انقلابی استخراج گردیده و سپس از مقایسه آن، مفاهیم متناظر و مضامین کلی بیان شده است. از مقایسه کلی دو مفهوم عقلانیت سیاسی و انقلابی گری، می‌توان چنین گفت که این دو در نگاه امام(ره)، دارای یک مخرج مشترک هستند که عبارتست از عنصر مصلحت عمومی و حقیقی مردم که این مصلحت فارغ از نیازهای کاذبی است که عموما از هیجانات زودگذر ناشی می‌شود. امام خمینی(ره) عقیده دارد مصالح عمومی و حقیقی مردم که گاهی به حفاظت از رویه ها و گاهی به تحول در آن نیازمند است، می‌بایست بر اساس دیدگاهی متعالی رخ دهد. چرا که از دیدگاه ایشان، صرفا دیدگاه متعالی است که می‌تواند مصالح حقیقی بشر را تشخیص دهد. امام(ره) اعتقاد دارد نتیجه این دیدگاه، کارآمدی است و آسیب اجتناب از آن، نابودی خواهد بود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Formulation of the concept of revolutionary rationality in the computing system of Imam Khomeini (RA)

نویسندگان [English]

  • seyed mahdi mousavinia 1
  • saeideh sadat azimi 2
1 Imam Hussein University
2 Al-Zahra Seminary School of Tehran
چکیده [English]

The topic of rationality and political rationality is one of the most ancient concepts in the history of human life, which is considered one of the basic concepts in a civilization with a political system. One of the most important sources for explaining this issue in the Islamic Republic of Iran is referring to the thoughts of Imam Khomein(RA). In this article, an attempt has been made to answer this question: What are the basic foundations of the concept of political rationality in Imam's computing system? This article claims that what stands out more than any other issue in the view of the founder of the Islamic Republic of Iran is the intersection of political rationality with revolutionaryism, which can be talked about under the concept of revolutionary rationality. In this article, by using Imam’s interpretations and using the Theme Analysis method, keywords related to revolutionary rationality were first extracted and then, from their comparison and analysis, the corresponding concepts and general themes were expressed. From the general comparison of the two concepts of revolutionary rationality (political rationality and revolutionaryism), it can be said that in the view of the Imam(RA), these two have a common denominator, which is the element of public and true benefits of the people, which is independent of false needs that generally caused by fleeting emotions and emotions. Imam Khomeini(RA) believes that the public and real benefits of the people, which sometimes require the protection of procedures and sometimes need to be transformed, should be based on a transcendental point of view. Because from his point of view, it is only the transcendental point of view that can distinguish the true and non-false benefits of mankind. Imam(RA) believes that the result of this view is efficiency and the harm of avoiding it will be destruction.

کلیدواژه‌ها [English]

  • political rationality
  • revolutionary rationality
  • revolutionaryism
  • political thought of Imam Khomeini (RA)
  • Islamic revolution
بیانات مقام معظم رهبری، دسترسی در: https://farsi.khamenei.ir.
جاویدی، رقیه و غلامرضا بهروزی لک‏ (1395). «تحلیل مضمون محتوای «مردم» در اندیشه سیاسی امام خمینی‏»، علوم سیاسی، س ۱۹، ش ۷۵، ص ۷-۳۴.
‫حاتمی، محمدرضا‏ (1377). نظریه انقلاب در اسلام، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی.
‫دانایی‎فرد، حسن و دیگران‏. «اجرای خط مشی عمومی: بررسی نقش عقلانیت در مرحله تدوین خط مشی‏»، مدرس علوم انسانی-پژوهش‌های مدیریت در ایران، جلد ۱۴، ش ۶۹، بی‎تا، ص ۷۹-۱۰۶.
‫درخشه، جلال و دیگران (1394)‏. «تحلیل مضمونی اعتماد در اندیشه آیت‎الله خامنه‎ایa‏»، جستارهای سیاسی معاصر، س ۶، ش ۱۷، ۱۳۹۴، ص ۵۳-۷۲.
‫درخشه، جلال و سید مهدی موسو ی‎نیا‏ (۱۳۹۶). «کارکرد نظریه عقلانیت سیاسی در انقلاب اسلامی ایران مبتنی بر اندیشه و عمل حکومتی امام خمینیŠ ‏»، اندیشه سیاسی در اسلام، س ۴، ش ۱۳، ص ۱۲۷-۵۰.
‫دهخدا، علی اکبر (1377)‏. لغتنامه دهخدا، تهران، دانشگاه تهران.
‫شبان نیا، قاسم‏. «ارزیابی نظریه چرخش انقلاب‌ها و تطبیق آن بر انقلاب اسلامی ایران‏»، معرفت سیاسی، جلد ۴، ش ۸، ۱۳۹۱، ص ۱۲۳-۴۰.
‫شریعتمدار، حمیدرضا (1387)‏. «عقل و سیاست در اندیشه سیاسی ایران معاصر‏»، دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام.
‫عابدی جعفری، حسن و دیگران (1390)‏. «تحلیل مضمون و شبکه مضامین: روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در داده‌های کیفی‏»، اندیشه مدیریت راهبردی، جلد ۵، ش ۱۰، ص ۱۵۱-۹۸.
‫عظیمی شوشتری، عباسعلی و حسین میرچراغ‎خانی‏(1395). جریان شناسی فکری-فرهنگی عقلانیت اسلامی در ایران معاصر، قم، زمزم هدایت.
‫غفاری هشجین، زاهد و دیگران‏ (1391). «پدیده رادیکالیسم و شواهدی از آن در انقلاب اسلامی‏»، رهیافت انقلاب اسلامی، جلد ۵، ش ۱۷، ص ۷۱-۸۸.
‫کوهن، آلوین استانفورد‏ (1385). تئوریهای انقلاب، ترجمۀ علیرضا طیب، تهران، قومس.
‫مجیدی، حسن (1393)‏. عقلانیت سیاسی در اندیشه فارابی و توماس آکوییناس، تهران، دانشگاه امام صادق†.
‫مطهری، مرتضی (1360)‏. پیرامون جمهوری اسلامی، تهران، صدرا.
‫———‏ (بی‎تا). مجموعه آثار شهید مطهری، تهران، صدرا، بی‎تا.
‫موسوی خمینی، سیدروح الله (1381)‏. تقریرات فلسفه امام خمینیŠ، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینیŠ.
‫———‏ (1386). صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینیŠ.
‫نوذری، حسینعلی‏ (1381). بازخوانی هابرماس(درآمدی بر آراء، اندیشهها و نظریه‌های یورگن هابرماس)، تهران، چشمه.
نوروزی، محمدحسین (1393). عقلانیت سیاسی در جمهوری اسلامی ایران، تهران، انتشارات آرماندیس.