تحلیل تاثیر و پیامدهای دیپلماسی نهضتی در جهان اسلام و عرصه بین‏ الملل (با تمرکز بر گفتمان انقلاب اسلامی)

نوع مقاله : مقالات پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه ژئوپلتیک محور مقاومت، دانشکده مطالعات بین الملل، دانشگاه جامع امام حسین‌علیه السلام، تهران، ایران

2 استادیار گروه معارف اسلامی، دانشکده الهیات دانشگاه جامع امام حسین علیه السلام، تهران، ایران

چکیده

انقلاب اسلامی ایران یکی از انقلاب‏های بزرگ دنیا هست که، تاثیر زیادی در جهان اسلام و عرصه بین‏الملل گذاشته است. مقاله‏ی حاضر از میان تاثیرات مختلف و متغییرهای متنوع انقلاب اسلامی به تبیینِ نتایج «دیپلماسی نهضتی» پرداخته است. اگر چه از منظر مفهومی دیپلماسی نهضتی امروزه با اصطلاحات «مقاومت» و «بیداری اسلامی» در عرصه علمی و آکادمیک کاربرد زیادی پیدا کرده است؛ موضوع «دیپلماسی نهضتی» جدید بوده و نیاز به مطالعه و در خور تحقیق است. پیشینه دیپلماسی نهضتی به شکل‏گیری انقلاب اسلامی و ماهیت و مفهوم آن به نهضت انبیاء باز می‏گردد. در این مقاله دیپلماسی نهضتی مبتنی بر نظریه سیاست خارجی امام خمینی(ره) ارزیابی خواهد شد. پژوهش حاضر از نوع بنیادی – کیفی و روش، توصیفی- تحلیلی انجام شده است. سوال اصلی مقاله این است که نتایج و پیامدهای فراملی دیپلماسی نهضتی انقلاب اسلامی چه بوده و مصادیق آن کدامند؟ یافته‏های پژوهش نشان می‏دهد، مهمترین نتایج دیپلماسی نهضتی انقلاب اسلامی شامل؛ مفهوم مقاومت، توسعه ژئوپلتیک محور مقاومت، ماهیت بیداری اسلامی، سیاسی شدن اسلام و پیاده سازی اسلام ناب بوده است. در نتیجه دیپلماسی نهضتی متاثر از انقلاب اسلامی سبب شد عنصر اسلام و سیاست در قدرت و اجتماع با رویکرد نظری جدید بازتولید شده و تئوریزه شود. مهمترین پیامد آن در قالب تعامل فزاینده و تعامل گرایی ضد نظام سلطه بروز و ظهور یافته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Analysis of the impact and consequences of movement diplomacy in the Islamic world and the international arena(Focusing on the Islamic Revolution)

نویسندگان [English]

  • Behzad Ghasemi 1
  • bahador shahriary 2
1 Associate Professor, Department of Geopolitics, Faculty of International Studies, Imam Hossein University, Tehran, Iran
2 Assistant Professor, Department of Islamic Studies, Faculty of Theology, Imam Hossein University, Tehran, Iran
چکیده [English]

The Iranian Islamic Revolution is one of the great revolutions in the world, which had a great impact on the Islamic world and the international arena. The present article evaluates the results of "Movement Diplomacy" among the various effects and variables of the Islamic Revolution of Iran. Although, from the conceptual perspective of movement diplomacy, the terms "resistance" and "Islamic awakening" have been widely used in the scientific and academic fields; The subject of "movement diplomacy" is new and needs to be studied and researched. The history of movement diplomacy goes back to the formation of the Islamic Revolution and its nature and concept to the movement of the Prophets. In this article, movement diplomacy based on Imam Khomeini's foreign policy theory will be evaluated. The current research will be done in terms of method, descriptive-analytical and with a qualitative approach. The main question of the article is what were the results and consequences of the transnational movement diplomacy of the Islamic Revolution and what are its examples? The findings of the research show that the most important results of the movement diplomacy of the Islamic Revolution include; The concept of resistance has been the geopolitical development of resistance, the nature of Islamic awakening, the politicization of Islam. As a result of the movement diplomacy affected by the Islamic Revolution, the element of Islam and politics in power and society was reproduced and theorized with a new theoretical approach. The most important consequence of this has been the emergence of increasing interaction and interactionism against the domination system.

کلیدواژه‌ها [English]

  • "Islamic Revolution"
  • "Imam Khomeini"
  • "resistance"
  • "Movement diplomacy"
  • "Ideology"
قرآن کریم.
اسپوزیتو، جان ال (1382). انقلاب ایران و بازتاب جهانی آن، ترجمه محسن مدیر شانه چی، تهران، مرکز بازشناسی اسلام و ایران.
اسدی، ناصر (1393). «تحلیل گفتمان سیاست خارجی آیت‎الله خامنه‎ای: گفتمان تعامل‎گرایی ضد نظام سلطه»، پژوهشهای سیاست اسلامی، س 2، ش 5، ص 107 – 132.
اسکاچپول، تدا (1377). حکومت تحصیلدار و اسلام شیعه، ترجمه محسن امین زاده، در: رهیافت نظری انقلاب، به اهتمام عبدالوهاب فراتی، قم، نشر معارف.
بابی، سعید (1379)، هراس بنیادین، ترجمه غلامرضا جمشیدی‎ها، تهران، سمت.
حشمت زاده، محمدباقر(1385)، تأثیر انقلاب اسلامی ایران بر کشور‌های اسلامی، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
حشمت‎زاده، محمدباقر (1384)، «مقدمه و چارچوبی برای بررسی تأثیرات انقلاب اسلامی در کشورهای اسلامی»، 13 نامه پژوهش، ش 12.
خرمشاد، محمدباقر (1377). «فوکو و انقلاب اسلامی ایران معنویت ایران در سیاست»، فصلنامه متین، س1، ش 1، ص 209-224.
موسوی خمینی، سید روح الله (1379). صحیفه امام، تهران، موسسه نشر آثار امام خمینی؛.
دکمیجان، هرایر (1377). جنبشهای اسلامی در جهان عرب، ترجمه حمید احمدی، تهران، کیهان.
سریع القلم، محمود (1379). سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران: بازبینی نظری و پارادایم ائتلاف، تهران، مرکز تحقیقات استراتژیک.
صدقی، ابوالفضل (1394). «مدیریت عالی نهضتی مبانی و مأموریت»، فصلنامه مطالعات راهبردی جهان اسلام، س 11، ش 64، ص 131- 160.
فاکس، جاناتان (1389). دین در روابط بینالملل، ترجمه محمد حسن‎خانی و دیگران، تهران، دانشگاه امام صادق†.
فوران، جان (1375). «انقلاب 1977 – 1979 چالشی بر تئوری‌های اجتماعی»، فصلنامه حضور، ش 18.
فوکو، میشل (1377). ایرانی‌ها چه رویایی در سر دارند؟، ترجمه حسین معصومی همدانی، تهران، هرمس.
قاسمی، بهزاد (1397). دیپلماسی نهضتی، طرح پژوهشی، تهران: دانشگاه جامه امام حسین†.
قاسمی، بهزاد (1401)، «تبیین نقش گفتمان انقلاب اسلامی در مقاومت انصارالله و عملکرد دفاعی آن در یمن»، دو فصلنامه مطالعات دفاع مقدس و نبرد معاصر، دوره 4، شماره 6، ص317- 344.
قانون اساسی جمهوری اسلامی، مصوب 1358، با آخرین اصلاحات 1368.
قوام، سید عبدالعلی (1381). سیاست بینالملل و سیاست خارجی، تهران، سمت.
کدی، نیکی (1388). نتایج انقلاب ایران، ترجمه مهدی حقیقت‎خواه، تهران، ققنوس.
کورانی، علی (1383). عصر ظهور، قم: انتشارات حوزه.
گلدستون، جک (1385). مطالعاتی نظری، تطبیقی و تاریخی در باب انقلابها، ترجمه محمد تقی دلفروز، تهران، کویر.
مکارم شیرازی، ناصر و جمعی از همکاران (1353). تفسیر نمونه؛ تفسیر و بررسی تازه درباره قرآن مجید، تهران، دارالکتاب الاسلامیه.
نخعی، هادی (1376). توافق و تزاحم منافع ملی و مصالح اسلامی: بررسی تطبیقی سیاست خارجی دولت‏های ملی و اسلامی، تهران، وزارت امور خارجه.
هالستی، کی.جی (1373). مبانی تحلیل سیاست بینالملل، ترجمه بهرام مستقیمی و مسعود طارم سری، تهران، وزارت امور خارجه.
هانتر، شیرین (1380). آینده اسلام و غرب: برخورد تمدنها یا همزیستی مسالمتآمیز؟، ترجمه همایون مجد، تهران، فرزان روز.
هی وو، راندو (1379). در آمدی بر ایدئولوژی سیاسی، ترجمه محمد رفیعی مهر آبادی، تهران، مطالعات سیاسی بین‎الملل.
هینس، جف دین (1381). جهانی شدن فرهنگ سیاسی در کشورهای جهان سوم، مترجم داود کیانی، تهران، مطالعات راهبردی.
Bergen, Peter and Hoffman Bruce (2010), “Assessing the Terrorist Threat”, A Report of the Bipartisan Policy Center’s National Security Preparedness Group.
Esposito, John (1991): The Islamic Threat: Myth or Reality, Oxford, Oxford University Press.
Menashri, David, (2007).Iran.s Regional Policy: Between Radicalism and pragmatism. Journal of International Affairs Vol. 60, No. 2, Spring/Summer.
Rezaei, Hassan (2007). /The politics in post-revolution Iran: with special reference to Khatami's presidency4. Thesis Submitted to the University of Pune Pune For the Award of Doctor of Philosophy In Political Science.
Friedman, George (2011), "Syria, Iran and the Balance of Power in the Middle East", 22, Dec.2011, www.trafor.com.
Pollack, Kenneth M. (2012), "Shifting Sand in Middle East", Brooking Institute, 14 Feb accessed. www.brokings.edu.
Moin, Baqer (1999), Khomeini: Life of the Ayatollah, New York: St. Martin’s Press.
Gellner, Ernest (1983), Nations and Nationalism, New York: Cornell University Press.