بررسی تناظر محتوایی نفی سلطه‌گری و سلطه‌پذیری در اندیشه سیاسی امام خامنه‌ای و قرآن کریم

نوع مقاله : مقالات پژوهشی

نویسندگان

1 پژوهشگر گروه علوم قرآن و حدیث، پژوهشکده الهیات و معارف اسلامی، پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق (ع)، قم، ایران

2 استادیار گروه انقلاب اسلامی، دانشگاه معارف اسلامی، قم، ایران

10.22034/ipr.2024.417774.2046

چکیده

از مقوله‌های بسیار مهمی که در سیاست خارجی جامعه اسلامی مطرح است، «نفی سلطه‌گری و سلطه‌پذیری» است، موضوعی که توسط آیت‌الله خامنه ای مورد تأکید قرار گرفته است. همچنان که این مفهوم در قرآن کریم در عرصه سیاست خارجی نکوهش شده است. تحقیق حاضر درصدد پاسخ‌گوئی به این سؤال اصلی است نفی سلطه‌گری و سلطه‌پذیری در اندیشه سیاسی آیتالله خامنه‌ای و قرآن کریم به چه میزان تناظر دارند؟ پژوهش حاضر بر اساس روش تحلیل محتوا سامان یافته است. در این تحقیق تلاش شده تمام بیانات آیت‌الله خامنه‌ای مورد بررسی قرار گیرد. برای پاسخ به این پرسش پس از گردآوری مقولات و مؤلفههای «نفی سلطه‌گری و سلطه‌پذیری» به تحلیل این اصل در اندیشه سیاسی آیتالله خامنه‌ای پرداخته شده و سپس با نتایج حاصل از آیات قرآن کریم مقایسه و شباهت‌ها، تفاوت‌ها و میزان تناظر آنها سنجیده شده است. براساس یافته‌های پژوهش، مقوله‌های مشترکی که در تحلیل بیانات آیت‌الله خامنه‌ای و آیات قرآن کریم بدان اشاره شده و مورد تحلیل قرار گرفته شامل رابطه متقابل ظلم و عدل، علّت مبارزه با نظام سلطه، راه برون رفت از نظام سلطه می‌باشند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Examining the Correspondence Between the Negation of Dominance and Acceptance of Dominance in the Political Thought of Ayatollah Khamenei and the Holy Quran

نویسندگان [English]

  • Ruhollah Davari 1
  • Amir Siahpoosh 2
1 Researcher at the Department of Quranic and Hadith Sciences, Institute of Theology and Islamic Studies, Research Institute of Islamic Sciences Imam Sadiq,, Qom, Iran
2 Assistant Professor, Department of Islamic Revolution, University of Islamic Education, Qom, Iran
چکیده [English]

The subject of foreign policy can be found in the teachings of the Holy Quran; Therefore, what is followed in the foreign policy of the Islamic Republic of Iran today can be measured by the verses of the Holy Quran. One of the most important categories in Islamic foreign policy is "negation of domination over others and not accepting the domination of others". This issue has been emphasized by Ayatollah Khamenei. The current research tries to answer this main question: To what extent do the negation of dominance and acceptance of dominance in the political thought of Ayatollah Khamenei and the Holy Quran correspond? The current research is based on the content analysis method. In this research, an attempt was made to examine all the statements of Ayatollah Khamenei, and the unit of analysis was "subject". To answer this question, after analyzing this principle in the political thought of Ayatollah Khamenei and collecting its categories and components, they were compared with the results obtained from the verses of the Holy Quran, and their similarities, differences and degree of correspondence were measured. Based on the findings of the research, the common categories that have been mentioned and analyzed in the analysis of Ayatollah Khamenei's statements and the verses of the Holy Qur'an are: the mutual relationship between injustice and justice, the reason for fighting against the domination system, the way out of the domination system.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Negation of Domination and Acceptance of Aomination
  • System of Domination
  • Political Thought of Ayatollah Khamenei
  • Foreign Policy
قرآن کریم (1373). (ناصر مکارم شیرازی، مترجم). قم، دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامى‏.
نهج‌البلاغه (1414). قم، هجرت.
آرون، ریمون (1384). مراحل اساسی سیر اندیشه در جامعه‌شناسی. (باقر پرهام، مترجم). تهران، علمی فرهنگی.
ابن فارس، احمد (1404). معجم مقاییس اللغه. (عبد السلام محمد هارون، محقق/ مصحح). قم، مکتب الاعلام الاسلامی‏.
ابن منظور، داوود (1408). لسان العرب. ( علی شیری، مصحح). بیروت، دار احیا التراث العربی.
اسدی، ناصر (1393).  تحلیل گفتمانی سیاست‌خارجی آیت‌الله‌خامنه‌ای (گفتمان تعامل‌گرایی ضد نظام سلطه). پژوهش‌های سیاست اسلامی، 2(5)، 107-132.
باردن، لورنس (1375). تحلیل محتوا. (ملیحه آشتیانی و محمد یمنی دوزی، مترجم). تهران، دانشگاه شهید بهشتی.
بیانات آیت الله خامنه‌ای، دسترسی در: https://farsi.khamenei.ir/.
حقیقت، سید صادق (1385). مبانی، اصول و اهداف سیاست خارجی دولت اسلامی. قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
جوادی آملی، عبدالله (1388‌‌الف). تسنیم. (محمدحسین الهی‌زاده، محقق). جلد 12. قم، نشر إسراء.
جوادی آملی، عبدالله (1388‌ب). روابط بین‌الملل در اسلام. (سعید بندعلی، محقق). قم، نشر إسراء.
رفیع پور، فرامرز (1384). تکنیک های خاص تحقیق در علوم اجتماعی. تهران، سهامی انتشار.
ستوده، محمد (1382). ماهیت انسان و روابط بین الملل. علوم سیاسی، 6(22)، 212-195.
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران.
قرشی بنابی، سید علی اکبر (1371).  قاموس قرآن. تهران، دار الکتب الإسلامیة.
طباطبایى، سید محمد حسین (1390). المیزان فى تفسیرالقرآن. بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
طیب، سید عبدالحسین (1369). اطیب‌البیان فی تفسیرالقرآن. تهران، اسلام.
محمدزاده، علی، و حسینی‌زاده، محمدعلی (1397). چیستی نظام سلطه و چگونگی مقابله با آن (از دیدگاه مقام معظم رهبری). بحران‌پژوهی جهان اسلام. 5(10). 251-213.
مکارم شیرازی، ناصر (1371). تفسیر نمونه. تهران، دار الکتب الإسلامیة.
مقدسی، یوسف، طالبی قره‌قشلاقی، جمال، و بابازاده‌اقدم، عسگر (1400). رویکرد قرآن کریم به امر سلطه گری و سلطه پذیری . 12(45).  111-79.
نقیب‌زاده، احمد (1385). درآمدی بر جامعه‌شناسی سیاسی. قم،  مهر.
قوام، عبدالعلی (1384). اصول سیاست خارجی و سیاست بین‌الملل. تهران، سمت.
فیاض، علی نقی (1386). نقد و بررسی نظریه‌های روابط بین‌الملل از منظر امام خمینی(ره) و اندیشمندان غربی. طلوع نور، 6(23)، 127-148.

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 18 اسفند 1402
  • تاریخ دریافت: 02 مهر 1402
  • تاریخ بازنگری: 06 بهمن 1402
  • تاریخ پذیرش: 18 اسفند 1402