هندسه تحول قدرت و امنیت؛ مطالعه موردی ایران معاصر(1320 - 1400)

نوع مقاله : مقالات پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه انقلاب اسلامی، پژوهشکده مطالعات سیاسی، پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق (ع)، قم، ایران

10.22034/ipr.2024.442171.2095

چکیده

مسئله مقاله حاضر تبیین نسبت دو مفهوم بنیادین قدرت و امنیت، همراه با تطبیق آن بر تحولات ایران معاصر در دو بعد زمانی قبل و بعد از انقلاب اسلامی می‏باشد تا هندسه تحول آن‌ها مشخص شود. قدرت و امنیت دست‌کم چهار رابطه علّی و معلولی، وسیله و هدف، در زمانی هم‌افزا و در زمانی رابطه معکوس دارند؛ نویسنده با استفاده از چارچوبی بومی و قرآنی، نسبت قدرت و امنیت در ایران را در پنج سطح (قدرت منفعل، قدرت دفاعی، قدرت بازدارنده، قدرت ضربت متقابل، قدرت حلقه اول) به‌صورت فرایندی، دسته‏بندی و با روش اسنادی و دلالت، تحلیل و تبیین نموده است. اشغال ایران در دهه بیست، توقیف و غارت نفت‌کش ایران در دهه سی، وابستگی نظامی ایران به آمریکا در دهه چهل به بعد، جدایی بحرین از ایران در دهه پنجاه ازجمله موارد تاریخی هستند که قبل از انقلاب بررسی شده و نشان‌دهنده قدرت منفعل ایران در آن برهه است. به دفاع مقدس، تولید موشک شهاب سه و ... ، حمله به پایگاه آمریکا در عین الاسد و ...، فتوای رهبر معظم انقلاب مبنی بر جهاد ابتدایی درصورتی‌که مصلحت ایجاب کند، در بازه زمانی بعد از انقلاب استناد شده است. یافته مقاله نشان می‏دهد با گذر زمان، بر قدرت و درنتیجه امنیت جمهوری اسلامی ایران افزوده شده و از قدرتی منفعل به قدرت حلقه اول تبدیل شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Geometry of Power and Security Transformation; A Case study of Contemporary Iran (1320-1400)

نویسنده [English]

  • Reza Lakzaee
Assistant Professor, Department of Islamic Revolution, Institute of Political Studies, Institute of Islamic Sciences, Imam Sadiq (AS), Qom, Iran
چکیده [English]

The problem of the current article is to explain the relationship between the two fundamental concepts of power and security, along with its application to the developments of contemporary Iran in two time dimensions before and after the Islamic Revolution, in order to determine the geometry of their evolution. Power and security have at least four cause and effect relationships, means and goals, sometimes synergistic and sometimes negative; Using a native and Quranic framework, the author categorized the ratio of power and security in Iran in five levels (passive power, defensive power, deterrent power, counter-strike power, first link power) in a process and by means of documentation and implication. , has analyzed and explained. The occupation of Iran in the twenties, the seizing and looting of Iranian oil tankers in the thirties, Iran's military dependence on the United States in the forties, and the separation of Bahrain from Iran in the fifties are some of the historical cases that were examined before the revolution and show the power Iran is passive at that time. The sacred defense, the production of Shahab 3 missiles and..., the attack on the American base in Ain al-Assad, and..., the Supreme Leader of the Revolution's fatwa regarding the initial jihad, if expediency requires it, in the period after the revolution have been invoked. The findings of the article show that with the passage of time, the power and as a result of the security of the Islamic Republic of Iran has increased and it has turned from a passive power to the power of the first link.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Power
  • security
  • The Ratio of Ttrength and Security
  • Islamic Republic
  • Contemporary Iran
قرآن کریم
نهج‌البلاغه
افتخاری، اصغر (1377). امنیت ملی: رهیافت‏ها و آثار. مطالعات راهبردی. (پیش شماره)2، 60ـ 27.
افتخاری، اصغر (1391). امنیت. تهران، دانشگاه امام صادق (ع).
اقتداری، احمد (1400). گناه‌ نابخشودنی؛ جدایی بحرین از ایران؛ رفراندوم دروغین. (امیرحسین مرادخانی، به کوشش). تهران، دایره المعارف بزرگ اسلامی.
بیانات آیت­الله خامنه‏ای. https://farsi.khamenei.ir/.
تارنمای بصیرت (1398). قدرت ضربت متقابل. قطب نما 97. ارائه شده به‌صورت کلیپ. دسترسی در: https://basirat.ir/fa/news/316306
خبرگزاری تسنیم (1398). مصادره و آزادی؛ سرنوشت متفاوت 2 دزدی دریایی توسط انگلیس. (26/5/1398). دسترسی در: https://www.tasnimnews.com/fa/news/1398/05/26/2077069
خسروی، علیرضا (1391). مکتب امنیتی امام خمینی؛ مبادی و مبانی فرانظری امنیت در گفتمان انقلاب اسلامی. تهران، ابرار معاصر.
خسروی، مرتضی (1394). امنیت در قرآن(رویکردی تفسیری تبیینی). تهران. دانشگاه عالی دفاع ملی.
دانشجویان مسلمان پیرو خط امام (1370). اسناد لانه جاسوسی آمریکا، ایران در انقلاب. (ترجمه و تنظیم). تهران، مرکز نشر اسناد لانه جاسوسی آمریکا.
راغب اصفهانى، حسین بن محمد (1412ق) مفردات ألفاظ القرآن. بیروت. دار القلم‏.
زرقانی، سیدهادی (1388) مقدمه‏ای بر قدرت ملی، مبانی، کارکردها، محاسبه و سنجش. تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردی.
سلیمانی، قاسم (1399). نامه فرمانده فقید نیروی قدس سپاه به دخترش فاطمه. (2/12/1399). دسترسی در: https://www.isna.ir/news/99120200916.
صفائی، ابراهیم (1371) اشتباه بزرگ ملی شدن صنعت نفت؟. تهران، کتاب سرا.
طباطبایى، محمدحسین (1374). تفسیر المیزان. (محمد باقر موسوى، مترجم). قم، دفتر انتشارات اسلامى‏.
عبدخدایی، محمدمهدی (1398). دوران قرارداد کنسرسیوم و توقیف کشتی رزماری تمام شده است. خبرگزاری تسنیم. دسترسی در: https://www.tasnimnews.com/fa/news/1398/04/31/2059546
عصاریان‏نژاد، حسین (1387). نظریه امنیت در جمهوری اسلامی ایران. (ویراستار علمی). تهران، دانشگاه عالی دفاع ملی.
قرشی، سیدعلی اکبر (1372). قاموس قرآن. تهران، دارا الکتب الاسلامیه.
کلینی، محمد بن یعقوب (1387). الکافی‏. قم، دارالحدیث.
لک‏زایی، رضا، و ارجینی، حسین (1398). ایضاح مفهومی قدرت در اندیشة سیاسی امام خمینی. معرفت سیاسی، 11(22)، 93 – 108.
لک‏زایی، رضا، و شاکری، روح الله. (1396).  منابع نرم قدرت متعالی در اندیشه سیاسی امام خمینی. مطالعات انقلاب اسلامی، 14(51)، 70 – 51.
لک‏زایی، رضا، و لک‏زایی، نجف. (1398). چالشی قدرت؛ از شرضروری تا خیر وجودی با تأکید بر اندیشه سیاسی امام خمینی. پژوهش‌های سیاست اسلامی،7(16)، 94- 73.
لک‏زایی، رضا، و ملکوتیان، مصطفی. (1398). منابع سخت قدرت متعالی در اندیشۀ سیاسی امام خمینی. سیاست. 49(3)، 803 – 783.
لک‏زایی، نجف. (1398). امنیت متعالیه. قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
مجلسی، محمدباقر (1403ق). بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار. بیروت، دار إحیاء التراث العربی‏.
م‍طه‍ری‌، م‍رت‍ض‍ی (1386). مجموعه‏ آثار استاد شهید مطهرى. تهران، صدرا.
مکی، حسین (1380). تاریخ بیست ساله ایران: وقایع قبل از شهریور 1320. تهران، علمی.
مکارم شیرازى، ناصر. (1371). تفسیر نمونه. تهران، دار الکتب الإسلامیة.
منوچهری، عباس. (1382). قانون در اندیشه سیاسی. روزنامه همشهری. سال یازدهم. شماره ۳۱۷۲؛ دسترسی در:  https://images.hamshahrionline.ir/hamnews/1382/820629/news/thought.htm
موسوی خمینی، سید روح الله. (1381). تقریرات فلسفه امام خمینی(ره). (عبدالغنی اردبیلی، مقرر). تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
موسوی خمینی، سید روح الله. (1385). صحیفه امام. تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
نگارش، حمید، و جمالی زواره، زهره (1395). راهبرد آمادگی در برابر دشمن در خوانش آیه شصت سوره انفال. علوم سیاسی، 19(75)، 121 – 103.
هاشمیان‏فرد، زاهد. (1390). امنیت در اسلام. تهران، دانشگاه عالی دفاع ملی.

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده
انتشار آنلاین از تاریخ 20 اسفند 1402
  • تاریخ دریافت: 17 بهمن 1402
  • تاریخ بازنگری: 28 بهمن 1402
  • تاریخ پذیرش: 20 اسفند 1402