واکاوی مفهوم مشروعیت حکومت بررسی مقایسه ای؛ دیدگاههای توماس آکوئیناس و خواجه نصیرالدین طوسی

نوع مقاله : مقالات پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه بینالمللی امام خمینی(ره)

2 دانشآموخته علوم سیاسی دانشگاه بینالمللی امام خمینی(ره)

چکیده

از مسائل مهم سیاست، مشروعیت حکومت و تلاش برای تأیید و تصدیق آن است. این مقاله، در صدد بررسی دیدگاه دو اندیشمند و متکلم بزرگ قرن سیزدهم، توماس آکوئیناس قدیس و خواجه نصیرالدین طوسی دربارۀ مشروعیت حکومت است (مسئله)؛ موضوعی که تاکنون مورد بررسی قرار نگرفته است. با توجه به پرورش آکوئیناس در سنت مسیحی– اروپایی و خواجه نصیرالدین طوسی در سنت اسلامی– ایرانی در پی پاسخ به این پرسش دارد که اندیشههای این دو متکلم در مورد مشروعیت حکومت، چه مبنا و صورتی دارد؟(سؤال) این اصطلاح، به واسطه برداشتهای مفهومی متضاد در دیدگاه نظریهپردازان مختلف، جلوهها و معانی متفاوتی یافته است، در نتیجه، این مقاله از نوع اکتشافی بوده و برای آن فرضیهای ارائه نشده است(فقدان فرضیه). از این رو، مقصد مقاله پیش رو، بررسی برداشتهای دو اندیشمند بزرگ دینی، بدون هرگونه ارزشیابی دیدگاههای آنان است(هدف). دادههای پژوهش، بر مبنای روش کتابخانهای و اسنادی،گردآوری شد و در چهارچوب روش تطبیقی به عنوان نتیجه، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت(روش). با وجود مشابهت چشمگیر در مبانی نظری آکوئیناس و خواجه به دلیل مبانی الهی، دیدگاه این دو در قطب مخالف یکدیگر قرار دارد، بنابراین، میتوان گفت: مفهومسازی مشروعیت حکومت وابسته به زمینهای است که مفهومسازی در آن رخ میدهد(یافته).

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of the Concept of the Legitimacy of Government; A Comparative Investigation of the Viewpoints of Thomas Aquinas and Khwajah Nasir al-Din al-Tusi

نویسندگان [English]

  • Ghorbanali Ghorbanzadeh Savar 1
  • Amir Mohammad Izadi 2
1 Assistance Professor of Political Philosophy Department, Imam Khomeini (R.A) International University
2 MA in Political Science, Imam Khomeini (R.A) International University
چکیده [English]

Legitimacy of government and trying to approve it is one of the important issues in politics. The present paper seeks to investigate the viewpoints of two great thinkers of the 13th century, Thomas Aquinas and Khwajah Nasir al-Din al-Tusi, regarding the legitimacy of government; (Problem) an issue which has not been investigated so far. Since Aquinas was brought up in a Christian-European tradition and Khwajah Nasir al-Din al-Tusi in an Islamic-Iranian one, the present paper tries to answer this question: What are the basis and forms of the thoughts of these two thinkers regarding legitimacy of government? (Question) This term, because of conflicting conceptual interpretations in the viewpoint of different theorizers, has gained different meanings and forms, as a result, the present article is an exploratory one and there is no hypothesis presented for it. (No Hypothesis) Therefore, the purpose of this article is investigating the interpretations of these two great religious thinkers without any evaluation of their viewpoints. (Objective) Research data are collected using library documentary methods and are analyzed in the framework of comparative method. (Methodology) Despite the significant similarity in the theoretical principles of Aquinas and Khwajah, because of divine principles, these two viewpoints are in opposing poles, thus, it can be said that conceptualization of the legitimacy of government depends on the ground on which conceptualization takes place. (Finding)

کلیدواژه‌ها [English]

  • Thomas Aquinas
  • Khwajah Nasir al-Din
  • legitimacy
  • Government
  • Concept
  • and Politics
العلامةالحلی (1433). کشف‌ المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، تحقیق و تعلیق استاد آیةالله الشیخ حسن حسن‌زاده الآملی، قم، موسسةالنشر الاسلامی التابعة لجماعة المدرسین بقم المشرفة.
برزگر، ابراهیم و همکاران (1393). «تحلیل متاتئوریک ریشه‌های نظریۀ مشروعیت حکومت اسلامی در اندیشۀ آیت‌الله مصباح یزدی»، دوفصلنامۀ پژوهش‌های سیاست اسلامی، ش 6، پاییز و زمستان، ص 11-33.
بشیریه، حسین (1386). عقل در سیاست، تهران، نگاه معاصر.
پالمر، رابرت روزولت (1386). تاریخ جهان نو، ترجمۀ ابوالقاسم طاهری، تهران، امیرکبیر، ج1.
دورانت، ویلیام جیمز (1337). تاریخ تمدن: عصر ایمان، ترجمۀ ابوالقاسم طاهری، تهران، اقبال، ج4، بخش دوم.
دولاندلن، شارل (1388). تاریخ جهانی، ترجمۀ احمد بهمنش، تهران، دانشگاه تهران، ج1.
راش، مایکل (1390). جامعه و سیاست: مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی سیاسی، ترجمۀ منوچهر صبوری، تهران، سمت.
راوندی، مرتضی (1997م). تاریخ اجتماعی ایران، سوئد، آرش، ج 9.
سیبلی، مالفرد (1394). ایده‌ها و ایدئولوژی سیاسی، ترجمۀ عبدالرحمن عالم، تهران، نشر نی.
بدوی، عبدالرحمن (1374). تاریخ اندیشه های کلامی در اسلام، ترجمه حسین مابدی، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، ج 2.
عضدانلو، حمید (1389). سیاست و بنیان‌های فلسفۀ سیاسی، تهران، نشر نی.
طباطبایی، سیدجواد (1387). زوال اندیشۀ سیاسی در ایران، تهران، کویر.
فاستر، مایکل. ب (1358). خداوندان اندیشۀ سیاسی، ترجمۀ جواد شیخ‌الاسلامی، تهران، امیرکبیر، ج1، قسمت2.
فیرحی، داود (1381). «شیعه و مسئلۀ مشروعیت: بین نظریه و نص»، مجلۀ دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، ش 57، پاییز، ص 217-246.
قادری، حاتم (1386). اندیشه‌های سیاسی در اسلام و ایران، تهران، سمت.
کلوسکو، جورج (1390). تاریخ فلسفه سیاسی: قرون وسطی، ترجمۀ خشایار دیهیمی، تهران، نشر نی.
گلستانی، سیدهاشم (1368). فلسفۀ اسلامی، اصفهان، مشعل.
لاریجانی، صادق (1381). مبانی مشروعیت حکومت‌ها، فصلنامۀ الهیات و حقوق دانشگاه علوم اسلامی رضوی، ش 1، پاییز، ص 9-32.
مدرس رضوی، محمد‌تقی (1354). شرح احوال و آثار خواجه نصیر، تهران، بنیاد فرهنگ ایران.
میرموسوی، سیدعلی و حقیقت، سیدصادق (1388). مبانی حقوق بشر از دیدگاه اسلام و دیگر مکاتب، تهران، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
نش، کیت و آلن، اسکات (1388). راهنمای جامعه‌شناسی سیاسی، تهران، پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی، ج1.
نصیرالدین طوسی، محمد بن‌ محمد (1332). اخلاق ناصری، تهران، علمیۀ ‌اسلامیه.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1335). رسالۀ امامت، به ‌کوشش محمدتقی دانش‌پژوه، تهران، دانشگاه تهران.
نقیب‌زاده، احمد (1385). درآمدی بر جامعه‌شناسی سیاسی، تهران، سمت.
وبر، ماکس (1376). مفاهیم اساسی جامعه‌شناسی، ترجمۀ احمد صدارتی، تهران، نشر مرکز.
هیوود، اندرو (1383). مقدمۀ نظریۀ سیاسی، ترجمۀ عبدالرحمن عالم، تهران، نشر نی.
ــــــــــــــــ (1389). سیاست، ترجمۀ عبدالرحمن عالم، تهران، نشر نی.