شاخصه های مذاکرۀ مطلوب اسلامی در حل و فصل منازعات سیاسی منطقه ای و بین المللی

نوع مقاله : مقالات پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه علوم سیاسی مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)

چکیده

با آمدن اسلام و پس از آن، مذاکره، اهمیت خود را در حل منازعه با مخالفان نشان داد،اما همواره درباره توانایی مذاکره، در رفع منازعات، اختلاف بود،(مسئله) موضوعی که به دلیل عدم توجه جدی به شاخصه های مذاکره مطلوب اسلامی، همچنان به مثابه مسئله ای قابل توجه، باقی ماند. از این رو، با این پرسش مواجه‌ایم:اسلام برای نیل به اهداف و آرمان‌های الهی-انسانی، چه شاخصه‌هایی برای مذاکره، میان دولت اسلامی و دول دیگر قرار داد؟(سؤال) گمان بر آن است:کاربست این شاخصه‌ها، تنها به منظور رفع اختلافات و یا نیل به توافق نیست؛ بلکه همه کشورها می توانند براساس آن، به اهداف دست یابند(فرضیه). این مقاله در پی آن است با استخراج شاخصه‌های مذاکره مطلوب اسلامی اولاً کارگزاران در فرایند مذاکرات با دولت ها، آن را مطمح نظر قرار دهند؛ و ثانیاً شهروندان مسلمان بتوانند قضاوت منصفانه ای از مذاکرات داشته باشند (هدف). نیل به این هدف، با روش توصیفی ـ تحلیلی و با استنباط از منابع معتبر اسلامی صورت می‌گیرد (روش). نتایج تحقیق نشان می دهد: این شاخصه‌های ایجابی یا سلبی به تأمین آرمان‌ها می‌انجامند در نتیجه، می‌توان آن ها را در عزت‌طلبی، حکمت‌‌ورزی و مصلحت‌گرایی، و در نهایت، عدالت‌‌طلبی خلاصه کرد (یافته).

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Criteria of a Desired Islamic Negotiation in Settling down Regional and International Political Conflicts

نویسنده [English]

  • Ghasem Shabannia
Assistant Professor of Political Science Department, Imam Khomeini (R.A) Educational and Research Institute-
چکیده [English]

With the emergence of Islam and after that, negotiation showed its importance in solving conflicts with opponents, however; there have always been disagreements about the capability of negotiation in settling down conflicts, (Problem) an issue which has remained significant due to the lack of attention to the criteria of a desired Islamic negotiation. Thus, we face this question: What criteria did Islam assign for negotiation between Islamic government and other governments in order to reach divine-human goals and ideals? (Question) It is assumed that: applying these criteria is not just for solving disputes or reaching an agreement; rather all countries can reach their goals based on it. (Hypothesis) The present article seeks to extract the criteria of the desired Islamic negotiation, so that, first, government officials consider them in the process of negotiating with other governments; and second, Muslim citizens be able to have a fair judgment about negotiations. (Objective) Reaching this goal is done through using descriptive-analytical method and interpreting authentic Islamic sources. (Methodology) The results show that these affirmative (Ijabi) and privative (Salbi) criteria result in the fulfillment of ideals and as a result they can be summarized in seeking honor, being wise, pragmatism, and finally, seeking justice. (Finding)

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islam
  • criterion
  • Desired Negotiation
  • Islamic Government
  • and Conflict
قرآن کریم
نهجالبلاغه. محمدحسین شریف رضی، مصحح صبحی صالح، قم، مؤسسۀ دارالهجرۀ.
‏ابن‌ابىحاتم، عبدالرحمن بن محمد (1419). تفسیر القرآن العظیم، ریاض، مکتبة نزار مصطفی الباز، ج1.
ابن‌ابی‌جمهور، محمد بن زین‌الدین (1405). عوالی اللئالی العزیزیة فی الأحادیث الدینیة، تحقیق و تصحیح مجتبی عراقی، قم، دار سیدالشهدا للنشر، ج3.
ابن‌بابویه، محمد بن على (1413). من لا یحضره الفقیه، تحقیق و تصحیح علیاکبر غفاری، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، ج3.
ابن‌فَرّاء، حسین بن محمد (1363). رسل الملوک (سفیران)، تصحیح صلاحالدین منجد، ترجمۀ پرویز اتابکی، تهران، سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
الزبیدی، محمد مرتضی (بیتا). تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت، المکتبة الحیاة، ج5.
الزحیلی، وهبة (1417). المفاوضات فی الاسلام، دمشق، دارالمکتبی.
الطریحی، فخرالدین (1408). مجمع البحرین، تحقیق السید احمد الحسینی، بی‎جا، مکتب نشر الثقافة الاسلامیة، ج3.
الطریقی، عبدالله بن ابراهیم بن علی (1414). الاستعانة بغیر المسلمین فی الفقه الاسلامی، عربستان سعودی، موسسة الرسالة.
الفتلاوی، سهیل حسین (1435). العلاقات الدولیة الاسلامیة (دراسة مقارنة فی القانون الدولی العام)، عمان، دار الثقافة للنشر و التوزیع.
الموسوی الخمینی، السید روح‌الله (بیتا). تحریر الوسیلة، قم، دارالکتب العلمیة اسماعیلیان، ج1.
آقابخشی، علی و افشاری راد، مینو (1389). فرهنگ علوم سیاسی، تهران، چاپار.
برقى، احمد بن محمد بن خالد (1371). المحاسن، تحقیق و تصحیح جلالالدین محدث، قم، دارالکتب الاسلامیه.
بیانات مقام معظم رهبری دسترسی در Leader.ir
تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد (1373). غررالحکم و درر الکلم، شرح جمالالدین محمد خوانساری، مقدمه و تصحیح و تعلیق میرجلالالدین حسینی ارموی، تهران، مؤسسۀ چاپ و انتشارات دانشگاه تهران، ج6.
جلیلی، سعید (1374). سیاست خارجی پیامبرˆ، بی‎جا، مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی.
حرّ عاملى، محمد بن حسن (1409). وسائل الشیعة، قم، مؤسسۀ آل البیت‰، ج 26.
حمیری، ابن هشام (بیتا). السیرة النبویة، بیروت، دارالمعرفة، ج3.
سلیمی، عبدالحکیم (1382). نقش اسلام در توسعۀ حقوق بینالملل، قم، انتشارات موسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینیŠ.
ضیائی بیگدلی، محمدرضا (1366). اسلام و حقوق بینالملل، تهران، شرکت سهامی انتشار.
طباطبایى، سیدمحمدحسین‏ (1417). المیزان فى تفسیر القرآن‏، قم، ‏دفتر انتشارات اسلامى جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، ‏ج 3، 5، 11، 16 و 19.
طوسی، ابوجعفر محمد بن حسن (1407). الخلاف، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم، ج5.
عبدالونیس شتا، احمد و دیگران (1417). الاصول العامة للعلاقات الدولیة فی الاسلام وقت السلم، تحت اشراف نادیة محمود مصطفی، القاهره، المعهد العالمی للفکر الاسلامی.
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران(1368).
کلینى، محمد بن یعقوب (1407). الکافی، تهران، دارالکتب الاسلامیة، ج5.
منتظری مقدم، حامد (1383). بررسی تاریخی صلحهای پیامبرˆ، قم، مرکز انتشارات مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینیŠ.
یزدى، محمد (1415). فقه القرآن‏، قم، مؤسسۀ اسماعیلیان‏، ج2.