درآمدی بر معنا و مفهوم صلح در روابط بین‌الملل؛رویکرد اسلام سیاسی فقاهتی

نوع مقاله : مقالات پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه روابط بین‌الملل دانشگاه علامه طباطبایی

2 دانشجوی دکتری روابط بین الملل دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

تمامی ادیان و مذاهب بزرگ دربارة صلح به تأمل و به عرضة آموزه‌ پرداخته‌اند.در این زمینه، اسلام نیز آموزه‌ها و ایده‌هایی دارد اما صورت‌بندی گفتمانی جامع از آن، به میان نیامده است.از‌این‌رو، تولید آثار نظری آکادمیک در این عرصه، مورد توجه جدی صورت نگرفته است. پرسش این است:گفتمان اسلامی در ایران پیرامون مفهوم صلح در عرصة روابط بین‌الملل چگونه مفهوم‌سازی کرده و چه آموزه‌هایی دارد؟ (سؤال)گمان این است که گفتمان اسلامی، با استناد به مبانی مورد نظر خود، انگاره‌های سلبی و ایجابی را در زمینة مفهوم صلح ایجاد کرده که هدف اصلی آن تحقق صلح پایدار به مرکزیت توحید و امت است. (فرضیه) نوشتار حاضر، در واقع، به دنبال تبیین، تدوین، استنباط و، در نهایت، ارائة تئوریک بخشی از این آموزه‌ها در یک حوزه مفهومی معین در عرصة روابط بین‌الملل است. (هدف)نگارندگان درصددند تا، با توجه به روش تحلیل و چارچوب نظری گفتمان، دیدگاه گفتمان مسلط در جمهوری اسلامی ایران در قبال مفهوم و متغیر کلیدی صلح،آن را در عرصة روابط بین‌الملل را بررسی کنند. (روش) عرضة مفهومی جدید از صلح در قالب گفتمان اسلام سیاسی- فقاهتی مبتنی بر دو پایة عدالت و معنویت که به صلحی پایدار جهانی می‌انجامد از نتایج این مقاله است.(یافته)

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Introduction to the Meaning and Concept of "Peace" in International Relations: The Approach of Political - Jurisprudential Islam

نویسندگان [English]

  • Hadi Ajili 1
  • Ali Esmaeili Ardekani 2
1 Assistant Professor of International Relations Department, Allameh Tabataba’i University
2 PhD Student of International Relations, AllamehTabatabaei University
چکیده [English]

All major religious had reflected on peace and had some doctrines and teachings on this issue. In this regard, Islam has teachings and ideas too, but there has not been a comprehensive discourse arrangement of them. Therefore, serious attention has not been given to producing theoretical academic works in this field. The question is: How the Islamic discourse in Iran has conceptualized the concept of “peace” in the field of international relations and what are its teachings? (Question) The assumption is that the Islamic discourse, relying upon its own principles, has developed some affirmative and privative patterns which primarily aim at the realization of enduring peace with the centrality of monotheism (Tawhid) and community (Ummah). (Hypothesis) The present paper, in fact, tries to explain, develop, infer and finally theoretically present some parts of these teachings in a certain conceptual domain in the field of international relations. (Objective) The authors seek to investigate the dominant discourse attitude in the Islamic Republic of Iran on the key concept and variable of peace regarding the method of analysis and theoretical framework of discourse. (Methodology) Presenting a new concept of peace in the framework of the discourse of political – jurisprudential Islam based on justice and spirituality which leads to universal enduring peace is from the findings of the present article. (Finding)

کلیدواژه‌ها [English]

  • Peace
  • war
  • Discourse Analysis
  • Islam
  • international relations
الف. منابع استفاده شده
آجیلی، ‌هادی (1389). صورت‌بندی گفتمان اسلامی در روابط بین‌الملل، تهران، دانشگاه امام صادق†.
خامنه ای، آیت‌الله سیدعلی حسینی (1370).سخنرانی 15 مهر، khamenei.ir
خامنه ای، آیت‌الله سیدعلی حسینی (1385).سخنرای 5 دی، khamenei.ir
‌خمینی [امام]، روح‌الله (1367). صحیفه نور، تهران، مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینیŠ،4،5،7،8،،9،10،11،12،14،16،،17،18،،19،20 و21.
‌خمینی [امام]، روح‌الله (1378). صحیفه امام،  ،ج13،14 و 16.
تاجیک، م (1383). گفتمان، پادگفتمان و سیاست، تهران، مؤسسة تحقیقات و توسعة علوم انسانی.
حسینی‌زاده، سید محمد‌علی (1386). اسلام سیاسی در ایران، قم، انتشارات دانشگاه مفید.
سلطانی، س. ع. (1383). «تحلیل گفتمان به‌مثابه نظریه و روش»، فصلنامة علوم سیاسی، ش28. 
روزنامه جمهوری اسلامی(1370).24 شهریور.
عمویی، حامد و حسین‌خانی، الهام (1390). «دیدگاه‌های رهیافت‌های مختلف روابط بین‌الملل نسبت به مسئلة صلح»، فصلنامة تخصصی علوم سیاسی، ش14.
قوام، عبدالعلی (1386). روابط بین‌الملل: نظریه‌ها و رویکردها، تهران، سمت.
گالی، و.ب (1391). فیلسوفان صلح و جنگ، ترجمة محسن حکیمی، تهران، مرکز.
گریفیتس، مارتین (1388). دانشنامة روابط بین‌الملل و سیاست جهان، ترجمة علیرضا طیب، تهران، نشر نی.
لینکلیتر، اندرو (1386). «مسئلة مرحلة بَعدی در نظریة روابط بین‌الملل از دیدگاه نظریة انتقادی» در: نوواقع گرایی، نظریة انتقادی و مکتب برسازی، ترجمة علیرضا طیب، تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
لک‌زایی، نجف (1389). «فلسفة امنیت از دیدگاه امام‌خمینی»، فصلنامة مطالعات راهبردی، سال سیزدهم، ش3.
مطهری، مرتضی (1374). علل گرایش به مادیگری، تهران، صدرا.
ویلیامز، پل دی (1390). در‌آمدی بر بررسی‌های امنیت، ترجمة علیرضا طیب، تهران، امیرکبیر.

ب. منابع رجوع شده

‌خمینی [امام]، روح‌الله (1362). در جستجوی راه از کلام امام ،دفتر چهاردهم، چاپ اول، تهران، انتشارات امیر‌کبیر.
سایت سخنرانی های رهبر معظم انقلاب اسلامی، lerder.ir
مصباح، محمد‌تقی (1383). حقوق و سیاست در قرآن، قم، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام‌خمینیŠ.