بومی‌سازی علوم انسانی و ضرورت بازبینی مبانی انسان‌شناسی

نوع مقاله : مقالات پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشکدة حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

چکیده

در سال‌های اخیر، بحث بومی‌سازی علوم انسانی در محافل و مجامع علمی و دانشگاهی ما بسیار مورد توجه قرار گرفته‌است. این مقاله، با تأمل در مبانی انسان‌شناسی، به موضوع بومی‌سازی علوم انسانی پرداخته‌است و از آنجا که بومی‌سازی علوم انسانی بدون بازتعریف انسان‌شناسی و مبانی آن امری ناممکن خواهد بود در این مقاله کوشیده شده‌است که این موضوع، به‌عنوان درآمدی بر بحث بومی‌سازی علوم انسانی، مورد کنکاش قرار گیرد. از نظر نگارنده، علوم انسانی موجود ـ که غالباً محتوای آن، در برخی از رشته‌ها، تقلیدشده از سنت دانشگاهی غرب است ـ بر پایه‌هایی از انسان‌شناسی استوار گردیده‌است که با عنوان اومانیسم شناخته می‌شود و با تحولات به وجود آمده در غربِ بعد از رنسانس سازگار و با ساختارهای جامعة دینی ما ناسازگار است. بنابراین، بحث از بومی‌سازی علوم انسانی در ایران، بدون بازنگری در مبانی انسان‌شناسی غربی و عدول از آن امکان‌پذیر نخواهد بود زیرا، بر اساس اندیشة اومانیستی، انسان موجودی است که تعریف آن، از لحاظ زیستی، بیشتر با اندیشة داروین و، از لحاظ سیاسی ـ اجتماعی، با اندیشه‌های هابز و، از لحاظ اقتصادی، با اندیشه‌های لیبرالیستی و مارکسیستی سازگار است. لذا، این مقاله بحث انسان‌شناسی اسلامی را، که محور بومی‌سازی علوم انسانی است، مورد تأکید قرار داده
و ابعاد گوناگون آن را، بر اساس برداشت اسلامی، تبیین نموده‌است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Localizing Humanities and the Need to Review the Basics of Anthropology

نویسنده [English]

  • Seyyed Mehdi Sadati nejad
Assistant Professor,Faculty of Law andPolitical Science atTehran University
چکیده [English]

Inrecentyears,localization of humanities has been greatly noticedin scientific andacademiccircles. This paper deals with the issue of localizing humanities by studying the basics of anthropology and since localization of humanitieswould beimpossible withoutredefininganthropologyand its principles the present paper explores this issue as an introduction to localizing humanities. The author’s view is that our educational system in humanities is mostly taken from the West which is based on an anthropology known as Humanism. This Western line of thought appeared after the Renaissance and is not consistent with our religious society.So theissueoflocalization ofHumanitiesin Iranwould not be possible withoutreviewing Westernanthropologicalfoundationsanddeviatingfrom it.Becausebased onhumanist thought,thedefinitionofman in terms of biology is more consistent withDarwin's ideas, in terms of politics and societywith theideas ofHobbesand in terms of economy with liberalist and Marxistideas. Therefore, this paper highlights Islamic anthropology as the groundwork for localizing humanities and explains its different dimensions on the basis of Islamic perception.

کلیدواژه‌ها [English]

  • humanities
  • Localization
  • Anthropology
قرآن کریم.
آشوری، داریوش (1376). ما و مدرنیت، تهران، مؤسسة فرهنگی صراط.
بشیریه، حسین (1378). تاریخ اندیشه‌های سیاسی در قرن بیستم، تهران، نی، ج 1 و 2.
بلاستر، آنتونی (1367). ظهور و سقوط لیبرالیسم غرب، ترجمة عباس مخبر، تهران، مرکز نشر.
پی‏یتر، آندره (1358). مارکس و مارکسیسم، ترجمة شجاع‌الدین ضیائیان، تهران، دانشگاه تهران.
دیویس، تونی (1378). اومانیسم، ترجمة عباس مخبر، تهران، مرکز.
جعفری، محمدتقی (1386). آفرینش و انسان، تهران، مؤسسة تدوین و نشر آثار استاد علامه محمدتقی جعفری.
جهانبگلو، رامین (1381). در جست‌وجوی آزادی، ترجمة خجسته کیا، تهران، گفتار.
داوری اردکانی، رضا (1384 الف). رساله در باب سنت و تجدد، تهران، ساقی.
داوری اردکانی، رضا (1384 ب). ما و راه دشوار تجدد، تهران، ساقی.
روسو، ژان ژاک (1382). امیل، ترجمة غلامحسین زیرک‌زاده، تهران، ناهید.
ساباین، جرج (1351). تاریخ نظریات سیاسی، ترجمة بهاءالدین پازارگاد، تهران، امیرکبیر، ج 2.
سروش، عبدالکریم (1359). دانش و ارزش، تهران، یاران.
شاپیرو، جان سالوین (1380). لیبرالیسم معنا و تاریخ آن، ترجمة سعید حنایی کاشانی، تهران، مرکز.
شایگان، داریوش (1356). آسیا در برابر غرب، تهران، امیرکبیر.
شریف تستری، قاضی نورالله بن محمد. احقاق الحق و ازهاق الباطل، قم، کتابخانة آیت‌الله مرعشی نجفی.
شیرازی، صدرالدین محمّد بن ابراهیم (1382). الشواهد الربوبیهْْ فی المناهج السلوکیهْْ، تحقیق مصطفی محقّق داماد، قم، بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
طباطبایی، سیدمحمدحسین. المیزان فی تفسیرالقرآن، قم،جامعة مدرسین، ج 16.
علی‌بابایی، غلامرضا و بهمن آقایی (1369). فرهنگ علوم سیاسی، تهران، ویس، ج 1 و 2.
قائم‌مقام فراهانی، سیدعبدالمجید (1377). حقوق بین الملل و سازمانهای بین‌المللی، تهران، دادگستر.
کاپلستون، فردریک (1380). ترجمة اسماعیل سعادت و منوچهر بزرگمهر، تهران، سروش و علمی فرهنگی، ج 1.
گرامی، غلامحسین (1384). انسان در اسلام، قم، دفتر نشر معارف.
مصباح یزدی، محمدتقی (1378). معارف قرآن، قم، مؤسسة آموزشی پژوهشی امام خمینی€ .
مک‌گرا، الیستر (1378). «مسائل علم و دین،» ترجمة پیروز فطورچی، نامة علم و دین، ش 5 و 6 ،
پاییز و زمستان .
نصر، سیدحسین (1379 الف). انسان و طبیعت (بحران معنوی انسان متجدد)، ترجمة عبدالرحیم گواهی، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
نصر، سیدحسین (1379 ب). نیاز به علم مقدس، ترجمة حسن میانداری، قم، مؤسسة فرهنگی طه.
نصر، سیدحسین (1382). جوان مسلمان و دنیای متجدد، ترجمة اسعدی، تهران، طرح نو.
نصری، عبدالله (1383). گفتمان مدرنیته، تهران، دفتر نشر و فرهنگ اسلامی.
هابز، توماس (1387). لویاتان، ترجمة حسین بشیریه، تهران، نی.