شالوده‌شکنی خودبنیانی تفکر غربی و تبیین مردم‌سالاری دینی در اندیشۀ سیاسی امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری مدظله

نوع مقاله : مقالات پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار علوم سیاسی دانشگاه اصفهان

2 استادیار علوم سیاسی دانشگاه اصفهان

3 دانشجوی دکترای علوم سیاسی دانشگاه اصفهان

چکیده

تاریخ گفتمان روشن‌فکران غرب‌گرا، نشان از تأثیر از اندیشۀ مدرنیته دارد، گفتمانی که امام خمینیŠ و سپس رهبری، با نقادی آن به ارائه و تثبیت مدل جای‌گزین بومی (دینی) پرداخته‌اند (تاریخچه). مقوله‌ای که از دریچۀ شالوده‌شکنی خودبنیانی تفکر غربی، وارسی نشده است (پیشینه). در شرایطی که هیچ‌یک از گفتمان‌های مدرنیته قادر نبود پاسخ‌گوی مسائل جامعۀ ایرانی باشد (مسئله). اما نظام جای‌گزین چه می‌توانست باشد؟ (سؤال) امام خمینیŠ با احیای گفتمان اسلام‌گرایی و شالوده‌شکنی از گفتمان غرب‌گرا، قرائتی بدیع از هستی، انسان و دین ارائه داد که می‌توان آن را در قالب گفتمانی که نه ریشه در مدرنیته غربی دارد و نه متأثر از موج نسبی‌گرایی پست‌مدرنی، و نه سنت‌گرا و نوستالژیک است، مطرح کرد و رهبری آن را در شکل مردم‌سالاری دینی تداوم بخشید. این گفتمان، گفتمانی برخاسته از متن اسلامی-ایرانی است که غایتی متعالی برای انسانِ آشفته و افسردۀ عصر جدید به ارمغان آورد (فرضیه). مقالۀ پیش‌رو، با استفاده از شیوۀ تحلیل محتوا در چهارچوب شالوده‌شکنی به مثابه راهبردی تحلیلی (روش) در پی ترسیم گفتمان پیش گفته است (هدف) تا نشان دهد، مدل مطلوب نظام سیاسی مردم‌سالاری، تنها براساس اصالت‌ها و ارزش‌های بومی و دینی قابل تعریف و دوام است (یافته).

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Deconstructing Egocentrism of Western Thought and Explaining Religious Democracy in the Political Thought of Imam Khomeini (R.A.) and the Supreme Leader

نویسندگان [English]

  • Alireza Aghahosseini 1
  • Ali Alihosseini 2
  • Sasan Karamshahi 3
1 Associate Professor of Political Science, Isfahan University
2  Assistant Professor of Political Science, Isfahan University
3 PhD Student in Political Science, Isfahan University
چکیده [English]

The history of the discourse of west-oriented intellectuals shows that it has been affected by the thought of modernity, a discourse which Imam Khomeini (R.A.) and after him the Supreme Leader have presented and stabilized a native (religious) alternative model by criticizing it, (History) an issue which has not been investigated through the perspective of deconstructing egocentrism of western thought! (Background) Whereas none of the discourses of modernity are able to answer the issues of Iranian society! (Problem) However, what could the alternative system be? (Question) By reviving Islamist discourse and deconstructing the west-oriented discourse, Imam Khomeini (R.A.) presented a unique reading of the universe, man and religion which can be mentioned in the form of a discourse which is neither rooted in western modernity nor influenced by the wave of postmodern relativism, and is not traditionalist or nostalgic, and stabilized its leadership in the form of religious democracy. This discourse is a discourse derived from Islamic-Iranian context which brings about a transcendental goal for the disheveled and depressed man in the modern era. (Hypothesis) The present article, using content analysis method in the framework of deconstruction as an analytical strategy (Methodology), seeks to draw the aforementioned discourse (Objective) to show that the ideal model of democratic political system is only definable and stable based on native and religious origins and values. (Finding)

کلیدواژه‌ها [English]

  • deconstruction
  • The Discourse of Imam Khomeini (R.A.)
  • The Discourse of the Supreme Leader
  • Transcendental Democracy
  • and Religious Democracy

مراجع

آقاحسینی، علیرضا (1385 الف). «شالوده‌شکنی: عبور از فراروایت‌ها، راه‌کاری برای بازاندیشی نظام هویت‌ها»، مجموعه مقالات توسعه فرهنگی، تهران، همایش سیاست‌ها و مدیریت برنامه‌های رشد و توسعه در ایران، ج 4، ص 22-49.
آقاحسینی، علیرضا (1385 ب). ناتوانی نظری عمده از ملی‌گرایی ایرانی، تهران، انتشارات بین‌المللی الهدی.
بنت، اندی (1386). فرهنگ و زندگی روزمره، ترجمۀ لیلا جوافشانی و حسن چاوشیان، تهران، اختران.
بیانات مقام معظم رهبری، 1 شهریور 1379، 27 اسفند 1379، 28 آبان 1379، 25 آبان 1379، 9 شهریور 1379، 13 آذر 1379، 29 آبان 1379، 1 آذر 1379 و  1 اسفند 1379.
جمشیدی، محمدحسین (1378). «ویژگی‌های حکومت مطلوب از منظر امام خمینیŠ»،مجلۀ حکومت اسلامی، ش 14، ص 171- 206.
خالقی افکنده، علی (1379).امام خمینی و گفتمان غرب، تهران، انجمن معارف اسلامی ایران.
خلیلی، رضا (1385).«تکوین تعاملی دین و هویت در اندیشۀ امام خمینیŠ؛ از صورت‌بندی گفتمانی تا تحول انقلابی»، فصلنامه مطالعات ملی، ش 26، ص 62 ـ 91.
سهروردی، شهاب‌الدین یحیی (1388).مجموعه مصنفات، تصحیح و مقدمه هانری کربن، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، ج 1 و 2.
شیرودی، مرتضی (1383). «مردم‌سالاری در دو عرصۀ غربی و دینی»، مجلۀ رواق اندیشه، ش 28، ص 45- 66.
طباطبایی، سیدمحمدحسین (1388). بررسی‌های اسلامی، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ج 1.
فیاض، سیدعلی (1380). «مردم‌سالاری دینی» (گفتمان حضرت‌آیت‌الله خامنه‌ای). مجلۀ کتاب نقد، ش 20و21، ص 32- 47.
فیرحی، داود (1382).نظام سیاسی و دولت در اسلام، تهران، سمت.
موسوی خمینی، سیدروح‌اللّه (1361).ولایت فقیه، تهران، مؤسسۀ بیت -  بنیاد بعثت.
ـــــــــــــــــــــــ (1374).اسلام ناب در کلام و پیام امام خمینیŠ، تهران، مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینیŠ.
ـــــــــــــــــــــــ (1387). صحیفۀ امام خمینیŠ، تهران، مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینیŠ، ج2، 3، 4، 5 و 9.
مهدی‌پور، آسیه (1391). تأثیر سه موج مدرنیته بر روشن‌فکران ایرانی: براساس رهیافت شالوده‌شکنی، پایان‌نامۀ دکتری علوم سیاسی دانشگاه اصفهان.
میراحمدی، منصور (1388).نظریۀ مردم‌سالاری دینی، تهران، دانشگاه شهید بهشتی.
نامدار، مظفر (1383). «امام خمینی، انقلاب اسلامی و شالوده‌شکنی گفتمان‌های رسمی در حوزه سیاست (2) تحول مفاهیم و پیش فهم‌های معرفتی و تاریخی"، فصلنامه 15 خرداد، ش 2، ص 10- 29.
نوذری، حسین علی (1379).پست مدرنیته و پست مدرنیسم: تعاریف، نظریه‌ها و کاربست‌ها، تهران، نقش جهان.
 
Derrida, J., (1981). Positions, trans. A, Bass, Chicago: University of Chicago Press.
Laclau, E., (1971). Politics and Ideology in Marxist Theory, London: Verso.
Laclau, E., and Mouffe, M., (1985). Hegemony and Socialist Strategy, London: Verso.
 
 

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 17 فروردین 1396
  • تاریخ بازنگری: 26 اردیبهشت 1396
  • تاریخ پذیرش: 29 خرداد 1396

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار