نسبت امنیت و آزادی در اندیشۀ شهید مطهری مبتنی بر نظریه استخدام علامه طباطبایی

نوع مقاله : مقالات پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار و عضو هیئت‌علمی دانشگاه صنعتی شاهرود

2 دانش‎آموخته حوزه علمیه قم، کارشناسی ارشد علوم سیاسی و پژوهشگر پژوهشکده سیاسی پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق (ع)

3 دانش‎آموخته حوزه علمیه قم، دانشجوی دکتری جامعه‎شناسی سیاسی و پژوهشگر پژوهشکده سیاسی پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق (ع)

چکیده

بررسی نسبت میان امنیت و آزادی در جوامع بشری، از مباحث مطالعات امنیتی است که کاربست آن در تنظیم روابط اجتماعی نقش بسزایی دارد. شناخت دیدگاه امنیتی اندیشمندان، یکی از راهکارهایی است که می‎تواند در تبیین هرچه بیشتر نسبت امنیت و آزادی در جامعه راه‎گشا باشد. شهید مطهری از عالمانی است که در آثار خود به مباحث امنیتی پرداخته است. این مقاله درصدد است دیدگاه شهید مطهری را دربارۀ نسبت امنیت و آزادی در نظام سیاسی در سطح کلان، در سه بُعد سیاسی، فرهنگی و اقتصادی به دست آورد. فرضیۀ مقالۀ حاضر این است که امنیت و آزادی در اندیشۀ شهید مطهری نسبت تعاملی متعالی دارند. با استفاده از روش برهان سبر و تقسیم و نظریۀ استخدام علامه طباطبایی، فرضیۀ مقاله بررسی شده است. از جملۀ یافته‎های این مقاله اینکه از دیدگاه شهید مطهری، در نظام سیاسی اجتماعی اسلام، امنیت و آزادی در بستر قوانین عادلانۀ اسلام، نسبت تعاملی متعالی با یکدیگر دارند. براین‎اساس تقدم هریک از امنیت و آزادی بر دیگری، خروج از وضعیت عدالت به وضعیت ظلم محسوب می‎شود و استخدام یک‎طرفه و روابط ناعادلانه‎ای را در جامعه رقم می‎زند و استمرار آن وضعیت، ضمن تهدید نفسِ امنیت و آزادی در هر سه بُعد سیاسی، فرهنگی و اقتصادی، حرکت در مسیر تعالی الهی جامعه را نیز دچار مخاطره می‎کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Relationship Between Security and Freedom in Martyr Motahhari’s Thought Based on Allameh Tabatabai’s Theory of Recruitment

نویسندگان [English]

  • Aliasghar Nasiri 1
  • mohammadmahdi sepehr 2
  • Abdullah Nouri Goljaei 3
1 Assistant Professor and faculty member of Shahroud University of Technology
2 Graduate of Qom Seminary, Master of Political Science and Researcher of Imam Sadeq Islamic Research Institute
3 Graduate of Qom Seminary, PhD student in Political Sociology and Researcher at the Political Research Institute of the Imam Sadeq Islamic Sciences Research Institute
چکیده [English]

The study of the relationship between security and freedom in human societies is one of the topics of security studies, the application of which plays a significant role in regulating social relations. Understanding the security perspective of thinkers is one of the strategies that can be used to explain the relationship between security and freedom in society. Martyr Motahhari is one of the scholars who has discussed security issues in his works. This article seeks to obtain Martyr Motahhari’s views on the relationship between security and freedom in the macro-political system in three political, cultural and economic dimensions. The hypothesis of the present article is that security and freedom in the thought of Martyr Motahhari have a transcendental interaction ratio. The hypothesis of the article has been investigated, using the method of  “Sabr va Taqseem” argumentation, and the theory of recruitment of Allameh Tabatabai. One of the findings of this article shows that from the perspective of Martyr Motahhari, in the socio-political system of Islam, security and freedom in the context of the just laws of Islam, have a transcendental interaction with each other. Accordingly, the priority of one of them (security and freedom) over the other leads to transformation from a state of justice to a state of oppression, and creates one-sided recruitment and unfair relations in society, and the continuation of that situation, while threatening the very spirit of security and freedom in all three political, cultural and economic dimensions also threatens the movement in the direction of the divine sublimation of society.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Martyr Motahhari
  • Security
  • Freedom
  • Recruitment
  • Justice
  • Oppression
  • Transcendental Interaction Ratio
قرآن کریم[f1] .
ابن بابویه قمی (شیخ صدوق)، محمد بن علی (1362). الخصال، تصحیح علی‌اکبر غفاری، قم، جامعه مدرسین.
اسلام کوئست نت (1398). «برهان سبر و تقسیم به چه نحو است و چگونه عمل می‎کند؟»، دسترسی در: https://www.islamquest.net/fa/archive/question/fa16524.
افتخاری، اصغر (پاییز و زمستان 1378). «ظرفیت طبیعی امنیت»، فصلنامه مطالعات راهبردی، دوره دوم، ش 5 و 6.
ــــــــــــــ (1391). امنیت، تهران، دانشگاه امام صادق.
انوری، حسن و همکاران (1387). فرهنگ بزرگ سخن، تهران، انتشارات سخن، ج 1.
برلین، آیزایا (1368). چهار مقاله درباره آزادی، ترجمه محمدعلی موحد، تهران، خوارزمی.
حسین‎نژاد، سیدمجتبی (1397). «تفاوت تنقیح مناط با برهان سبر و تقسیم و قیاس مستنبط العله»، کنفرانس ملی دستاوردهای نوین جهان در تعلیم و تربیت، روان‌شناسی، حقوق و مطالعات فرهنگی-اجتماعی، دوره اول، دسترسی در: https://www.sid.ir/fa/seminar/ViewPaper.aspx?ID=93726.
دهخدا، علی‎اکبر (1377). لغت‌نامه، تهران، دانشگاه تهران، ج 1 و 3.
طباطبایی، سیدمحمدحسین (1379). آموزش دین یا تعالیم اسلام، باتنظیم سیدمهدی آیت‌اللهی، تهران، جهان‎آرا.
ـــــــــــــــــــــ (1386). رهیافت 6: گزیدهای از دیدگاههای علامه طباطبابی، گردآوری حسن اردشیری لاجیمی، قم، مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا‎و‎سیما.
ــــــــــــــــــــ (1391). روابط اجتماعی در اسلام به ضمیمه چند رساله دیگر، ترجمۀ محمدجواد حجتی کرمانی، به کوشش سیدهادی خسروشاهی، قم، مؤسسه بوستان کتاب.
ــــــــــــــــــ (1991). المیزان، بیروت، مؤسسة‌ الاعلمی للمطبوعات.
عبدالله‎خانی، علی (1389). نظریه‌های امنیت، تهران، مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر تهران.
عمید، حسن (1363). فرهنگ فارسی، تهران، امیرکبیر، ج 1.
کاظمی، محسن و ابوالقاسم نقیبی (تابستان 1395). «کاربرد برهان سبر و تقسیم در تعیین سبب مجمل خسارت (مطالعه موردی پرونده هموفیلی‎ها)»، فصلنامه حقوق پزشکی، س 10، ش 37، ص 86-101.
لک‎زایی، نجف (زمستان 1389). «کاربردهای امنیتی انسان‎شناسی حکمت متعالی»، فصلنامۀ مطالعات راهبردی، دوره سیزدهم، ش 50، ص 63-84.
ـــــــــــــ (بهار 1390). «امنیت از دیدگاه آیت‌الله جوادی آملی»، فصلنامۀ اسراء، دوره سوم، ش 7، ص 19-52.
ــــــــــــــ (تابستان 1393). «امنیت متعالی»، فصلنامۀ سیاست متعالیه، دوره دوم، ش 5، ص 7-28.
ــــــــــــــ (بهار 1394). «مکتب امنیتی متعالی با نگاهی به اندیشه امام خمینی»، فصلنامه آفاق امنیت، دوره هشتم، ش 26، ص 5-39.
مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، نرم‌افزار جامع احادیث 5/3، قم، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
مطهری، مرتضی ‎(1389 الف). سیری در نهجالبلاغه، تهران، صدرا.
ــــــــــــــ (1365). حماسۀ حسینی، تهران، صدرا، ج 3.
ـــــــــــــــ (1389 ب). سیری در سیرۀ نبوی، تهران، صدرا.
ـــــــــــــــ (۱۳۶۱). قیام و انقلاب مهدی، تهران، صدرا‏‫.
ــــــــــــــ (1367). گفتارهای معنوی، تهران، صدرا.
ــــــــــــــ (1369). فلسفۀ اخلاق، تهران، صدرا.
ـــــــــــــ (1378). یادداشت‌های استاد مطهری، تهران، صدرا، ج 1 و 7.
ـــــــــــــ (1388). مجموعه ‏آثار، تهران، صدرا، ج 6.
ـــــــــــــ (1390). جاذبه و دافعۀ علی، تهران، صدرا.
ـــــــــــــ (بی‎تا). پیرامون انقلاب اسلامی، بی‎جا، دفتر انتشارات اسلامی.
م‍ؤس‍س‍ه‌ دایرة‌ال‍م‍ع‍ارف‌ ف‍ق‍ه‌ اس‍لام‍ی‌ ب‍ر م‍ذه‍ب‌ اه‍ل‌‌ب‍ی‍ت، زی‍ر ن‍ظر م‍ح‍م‍ود ه‍اش‍م‍ی ش‍اه‍رودی ‌(1389). ف‍ره‍ن‍گ‌ ف‍ق‍ه‌ م‍طاب‍ق‌ م‍ذه‍ب‌ اه‍ل‌‌ب‍ی‍ت‌، ق‍م‌، مؤس‍س‍ه‌ دایرة‌ال‍م‍ع‍ارف‌ ف‍ق‍ه‌ اس‍لام‍ی‌ بر مذهب اهل‌بیت‏‫.
مهاجرنیا، محسن (1389). اندیشۀ سیاسی متفکران اسلامی، تهران، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی، ج 1.
میراحمدی، منصور (1381). آزادی در فلسفه سیاسی اسلام، قم، مؤسسه بوستان کتاب.
ویلیامز، پل دی (1390). درآمدی بر بررسی‌های امنیت، ترجمه علیرضا طیّب، تهران، امیرکبیر.
Wolfers, Arnold (Dec 1952). "National Security as an Ambiguous Symbol", Political Science Quarterly, v. 67, no. 4., p. 481-502.
Gray, Tim (1991). Freedom, Humanities Press International In C. Atlantic, Highlands N.J.