چهره چالشی قدرت؛ از شرضروری تا خیر وجودی با تأکید بر اندیشه سیاسی امام خمینی

نوع مقاله : مقالات پژوهشی

نویسندگان

1 استاد علوم سیاسی دانشگاه باقرالعلوم (ع)

2 دانشجوی دکتری انقلاب اسلامی دانشگاه معارف اسلامی

چکیده

مسئلۀ این مقاله، تبیین هویت قدرت، و بررسی دلالت ‏های سیاسی آن است. در بخش نخست، مقاله به کنکاش سه دیدگاه دربارۀ هویت قدرت پرداخته‏ است:1. قدرت شر است؛ 2. قدرت ماهیت خنثی و ابزاری دارد؛ 3. قدرت خیر است. در بخش دوم به دلالت‏های سیاسی آن دیدگاه‌ها اشاره، و گفته شده، که خروجی آنها در عرصۀ سیاست به سه قدرت منجر می‌شود: 1. قدرت مُتَدانی؛ 2. قدرت متعارف؛ 3. قدرت متعالی. بخش نخست با روش توصیفی ـ تحلیلی، و بخش دوم با روش استنباطی و براساس نظریۀ دلالت در دانش منطق و اصول فقه بررسی شده است. برای طراحی اسکلت مقاله نیز از چهارچوب مفهومی بهره گرفته‏ایم تا نخست، جایگاه بحث در میان مفاهیم مختلف علوم سیاسی، و دوم رویکردهای متضاد به مفهوم قدرت را نشان دهیم، پس لازم است که به بحث قدرت نگاه بنیادی و ماهوی داشت. در این مقاله از دیدگاه امام خمینی ـ در جایگاه حکیم حکمت متعالیه، که بیش از بیست سال به تدریس حکمت متعالیه اشتغال داشته، و «از نظر ماهوی ذاتاً قدرت را خیر می‏داند که از نظر سیاسی به قدرت متعالی منجر می‌شود ـ ، دفاع شده است. قدرت متعالی رویکردی معنوی و اخلاقی و الهی به سیاست دارد، با سکولاریسم میانه‏ای ندارد و چون ذاتاً قدرت را خیر می‏داند، لاجرم باید قدرت در اختیار معنوی‏ترین و پاک‏ترین انسان‏ها قرار بگیرد؛ ازاین رو امانت بودن، ذاتی قدرت متعالی است و ظهور حضرت حجت، که روزبه‌روز قدرت جهانی اسلام است، طبق همین تبیین از قدرت است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Challenging Face of Power; From the Necessary Evil to the Existential Good with Emphasis on Imam Khomeini’s Political Ideology

نویسندگان [English]

  • Najaf Lakzaee 1
  • Reza Lakzaee 2
1 Professor of Political Science Department, Baqir al-Olum University
2 PhD student of Islamic Revolution, Islamic Maaref University
چکیده [English]

The purpose of the present article is to explain the identity of power and to examine its political implications. In the first part, the article explores three perspectives on the identity of power: 1. Power is evil; 2. Power has a neutral and instrumental nature; 3. Power is good. In the second part, the political implications of those views are pointed out and it is said that their output in the field of politics leads to three powers: 1. Temporary power; 2. Conventional power; 3. Transcendent power. The first part is descriptive-analytical and the part has been presented by inferential method based on the theory of signification in the knowledge of logic and principles of jurisprudence. To design the blueprint of the article, we have used a conceptual framework to first of all depict the position of the discussion among the various concepts of political science, and secondly, power is a concept that has been tackled with conflicting approaches. Owing to this fact, it is necessary to have a fundamental and substantive view in regards to the topic of power. This article defends the view of Imam Khomeini (r.a) as a sage of the Transcendent Theosophy who has been teaching the Transcendent Theosophy for more than twenty years and considers power to be inherently good and politically, it leads to the transcendent power. The transcendent power has a spiritual, moral and divine approach to politics. It has nothing to do with secularism, and since it considers power to be inherently good, it must necessarily be given to the most spiritual and pure human beings. Therefore, being trustworthy is the essence of transcendent power, and the advent of Imam Zamaan (a.t.f.s), which is the day of the emergence of the world power of Islam, will be accomplished according to this explanation of power.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Imam Khomeini
  • Transcendent Power
  • Conventional Power
  • Temporary Power
  • Good
  • Evil
  • Transcendent Theosophy
قرآن‌کریم.
نهج‌البلاغه.
مفاتیح‌الجنان.
موسوی خمینی (امام خمینی)، سیدروح‌‌الله. (1389). آداب الصلوه، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ هفدهم.
ـــــــــــــــ (1381). تقریرات فلسفه امام خمینی، تقریر عبدالغنی اردبیلی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
ـــــــــــــــ (1377). ش‍رح چ‍ه‍ل ح‍دی‍ث‎‏، ت‍ه‍ران، مؤس‍س‍ه‎ ت‍ن‍ظی‍م‎ و ن‍ش‍ر آث‍ار ام‍ام‎ خ‍م‍ی‍ن‍ی.
ـــــــــــــــ (1388). شرح حدیث جنود عقل و جهل، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ سیزدهم.
ـــــــــــــــ(1385). صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ چهارم (اکثر جلدها).
‌‌ـــــــــــــــ (1389). تفسیر سوره حمد، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
ـــــــــــــــ (بی تا). کشف اسرار، [بی‌‌جا]، [بی نا].
ابوالحسنی، سیدرحیم، (1386). «فساد سیاسی از منظر برخی از متفکرین مسلمان»، فصلنامه سیاست، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، شماره 4، زمستان.
اسکندرى، محمدحسین و دارابکلائی، اسماعیل (1383). پژوهشی در موضوع قدرت، قم، پژوهشکده حوزه و دانشگاه.
اسکندرى، محمدحسین (1381). «کالبدشناسى مفهوم قدرت»، فصلنامه حوزه و دانشگاه، شماره 30،
‌‌آزاد ارمکی، محمدتقی (1375). نظریه در جامعه شناسی، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
آگوستین (1392). ترجمۀ حسین توفیقی، قم، انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب، چاپ دوم.
برسفورد فاستر، مایکل و دیگران (1388). خداوندان اندیشه سیاسی، ترجمۀ علی رامین، جواد شیخ الاسلامی، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ چهارم.
جوادی آملی، عبدالله (1362). فایل‏های صوتی درس اسفار در تارنمای بیان؛ http://www.shiadars.ir
سلمانیان، حسنعلی (1390). قدرت در اندیشه سیاسی امام خمینیŠ، قم، مجلس خبرگان رهبری.
شاکری، روح الله و لک‏زایی، رضا (زمستان 1396). «منابع نرم قدرت متعالی در اندیشه سیاسی امام خمینیŠ»، فصلنامه علمی ـ پژوهشی مطالعات انقلاب اسلامی، شماره 51.
صدرالمتألهین شیرازی (1425). الحکمه المتعالیه فی الاسفار القلیه الاربعه، قم، طلیعه النور.
کلسکو، جورج (1391). تاریخ فلسفه سیاسی، ترجمۀ خشایار دیهمی، تهران، نشر نی، ج3 (از ماکیاولی تا منتسکیو).
گریفیتس، مارتین (1388). دانشنامۀ روابط بینالملل و سیاست جهان، ترجمۀ علیرضا و طیب، تهران، نشر نی.
لک‏زایی، رضا (1394). مؤلفههای بنیادین اندیشۀ سیاسی امام خمینی، قم، مرکز بین‎المللی ترجمه و نشر المصطفی.
‌‌لک‏زایی، رضا و ملکوتیان، مصطفی (پاییز 1398). «منابع سخت قدرت متعالی در اندیشۀ سیاسی امام خمینی»، فصلنامه علمی ـ پژوهشی سیاست، شماره 51،
‌‌لک‏زایی، رضا و ارجینی، حسین (1398). «ایضاح مفهومی قدرت در اندیشۀ سیاسی امام خمینیŠ»، دوفصلنامه علمی ـ پژوهشی معرفت فلسفی، شماره 22، پاییزو زمستان
لک‏زایی، شریف (1387). سیاست متعالیه از منظر حکمت متعالیه: دفتر اول نشست‏ها و گفت‌وگوها، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
لک‏زایی، نجف و شیخ حسینی (1393). «قدرت در قرآن از منظر تفسیر فی رحاب»، فصلنامۀ علوم سیاسی، شماره 67،
‌‌لک‏زایی، نجف (1394). اندیشۀ سیاسی امام خمینی، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
لوکس، استیون (1370). قدرت؛ فر انسانی یا شکوه شیطانی، ترجمۀ فرهنگ رجایی، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
ماکیاولی، نیکولو (1389). شهریار، ترجمۀ احمد زرکش، تهران، پژواک.
مجلسی، (بی تا). بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، بیروت، مؤسسه الوفاء.
کلینی، محمد بن یعقوب (1387). الکافی‏، ج1، قم، مؤسسة دارالحدیث العلمیة الثقافیه.
مطهری، مرتضی (1386). بررسی اجمالی نهضتهای اسلامی در صد سالۀ اخیر، تهران، صدرا، چاپ سی و ششم.
منوچهری، عباس (1382). «قانون در اندیشه سیاسی»، روزنامه همشهری، ش۳۱۷۲، قابل مشاهده در:https://images.hamshahrionline.ir/hamnews/1382/820629/news/thought.htm
نبوی، عباس (1379). فلسفۀ قدرت، تهران، سمت، قم، پژوهشکده حوزه و دانشگاه.
نویمان، فرانتس (1390). آزادی و قدرت و قانون، گردآوری و ویرایش و پیشگفتار از هربرت ماکوزه، ترجمۀ عزت الله فولادوند، تهران، خوارزمی، چاپ دوم.
هابز، توماس (1392). لویاتان، ترجمۀ حسین بشیریه، تهران، نشر نی، چاپ هشتم.
هی‏وود، اندرو (1379). درآمدی بر ایده‏ئولوژی‏های سیاسی: از لیبرالیسم تا بنیادگرایی دینی، ترجمۀ محمد رفیعی مهرآبادی، تهران، وزارت امور خارجه، مرکز چاپ و انتشارات.
مطهری، مرتضی (1376). مجموعه آثار، قم، انتشارات صدرا، ج 23.