نقش ولایت ‎محوری در استمرار نظام اسلامی و ولایی

نوع مقاله : مقالات پژوهشی

نویسنده

دانشیار فلسفه و کلام مجتمع آموزش عالی شهید محلاتی، قم، ایران

چکیده

در مکتب سیاسی اسلام، مدل و شکل کلی حکومت نظام ولایی است که در آن مشروعیت الهی و مقبولیت مردمی به‎خوبی تجلی می‎یابد. هدف این پژوهش شناخت، حفظ و استوارسازی عامل اصلی پایداری و تداوم نظام ولایی است. این تحقیق به دنبال پاسخ به این پرسش اصلی است که مهم‎ترین عامل پایداری و تداوم نظام ولایی کدام است؟ فرضیۀ بررسی‎شده این است که از میان عوامل مختلف پایداری و ناپایداری نظام اسلامی، ولایت‎محوری در بینش، گرایش و رفتار مهم‎ترین عامل و ضامن تداوم و استمرار آن است و همان‎طور که این عامل، علت محدثۀ نظام ولایی را تشکیل می‎دهد، علت مبقیۀ آن نیز هست. روش تحقیق این فرضیه توصیفی و تحلیلی و گردآوری داده‎های آن به روش اسنادی و کتابخانه‎ای است. بر اساس یافته‎های این تحقیق، آنچه سبب شد در طول تاریخ حتی در زمان حضور امامان معصوم‰، نظام ولایی و حکومت دینی شکل نگیرد یا تداوم نیابد، محور نبودن ولایت در اندیشه و عمل است؛ درحالی‎که در جریان انقلاب اسلامی، ولایت‎محوری توانست به‎رغم همۀ دشمنی‎ها و توطئه‎ها، نظام ولایی را بیش از چهار دهه با اقتدار تداوم بخشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Role of Axial Guardianship in the Durability of an Islamic and Guardianship-Style Government

نویسنده [English]

  • AbdolAllah Hajisadeghi
 Associate Professor of Philosophy and Theology, Shahid Mahallati Higher Education Complex, Qom, Iran
چکیده [English]

In the political doctrine of Islam, the general form and mould of a government is based on a guardianship system in which divine legislation and popular acceptance are well manifested. The purpose of this study is to recognise, protect and strengthen the main factor of stability and durability of the guardianship-style system. This study seeks to find an answer to the main question which is, which is the most important factor in the stability and durability of the guardianship system? The hypothesis that was assessed is that amongst the various factors of stability and instability of the Islamic system, axial guardianship in insight, orientation and behaviour is the most important factor and guarantor of its durability, and as this factor is the cause of the guardianship system, it is also the reason for its survival. The research method of this hypothesis is descriptive and analytical, and its data is collected through documentary and library methods. According to the findings of this study, the reason why a guardianship system and a religious government hasn’t been formed or hasn’t proved itself durable over history, even during the lifetime of the infallible Imams, is because guardianship hasn’t been the axis in thought and action. However, during the Islamic Revolution, axial guardianship was able to establish a durable guardianship system with authority for over four decades regardless of the enemies and their plots.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Guardianship
  • Axial guardianship
  • Guardianship system
  • Durability
قرآن کریم، ترجمۀ ناصر مکارم شیرازی، دار القرآن الکریم.
نهجالبلاغه (1387). ترجمۀ حسین استادولی، قم، اسوه.
نهجالبلاغه (١٤١٤ق). تصحیح صبحی صالح، قم، هجرت.
ابن بابویه قمی (شیخ صدوق)، محمد بن علی (1391). صفات الشیعة و فضائل الشیعه، ترجمۀ علی‎اکبر میرزایی، قم، علویان.
ابن اثیر، عزالدین (1385). تاریخ کامل، ترجمۀ سیدحسین روحانی، تهران، اساطیر.
اراکی، محسن (1381). «جایگاه مردم در تشکیل حکومت اسلام»، رواق اندیشه، س 2، ش 7-8، ص 21-2.
اشرفی، اکبر و طیبه سلامت (1394). «رهبری و حفظ انقلاب در ایران و مصر: تحلیلی بر نقش محمد مرسی در شکست انقلاب مصر»، جستارهای سیاسی معاصر، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، س 6، ش 2، تابستان، ص 1-16.
آقایی، حسین (1390). تحلیل ساختاری و محتوایی وصیتنامههای شهدای دفاع مقدس، پایان‎نامۀ کارشناسی ارشد، اصفهان، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، با راهنمایی طاهره خوشحال دستجردی.
برازش، علیرضا (1396). تفسیر اهلبیت‰، تهران، امیرکبیر، ج 2.
جمال‎زاده، ناصر و همکاران (1397). «مؤلفه‎های مانایی انقلاب اسلامی در منظومۀ فکری مقام معظم رهبری a»، فصلنامۀ علمی-پژوهشی جامعهشناسی سیاسی جهان اسلام، س 6، ش 1، بهار و تابستان.
جوادی آملی، عبدالله (1379). ولایت فقیه، قم، اسراء.
حاجی‎صادقی، عبدالله (1390). فلسفه و نظام سیاسی اسلام، قم، زمزم هدایت.
ـــــــــــــــــ (1394).. ولایت محوری چیستی، چرایی، چگونگی، قم، زمزم هدایت،
حاضری، علی‎محمد و ابراهیم صالح‎آبادی (1387). «علل تداوم رژیم سیاسی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامۀ علوم اجتماعی، ش 43 و44، پاییز و زمستان، ص 153-186.
ابن شعبه حرانی، حسین (1352). تحف العقول، ترجمۀ علی‎اکبر غفاری، تهران، اسلامیه.
طالبی، محمدحسین (1397). «نقش مردم در نظام سیاسی مردم‎سالاری دینی (اسلامی)»، فصلنامۀ سیاست متعالیه، س 6، ش 21، تابستان، ص 95-114.
حسینی طهرانی‎، سیدمحمد حسین (1379). امامشناسی: ولایت (توحید و ولایت: تفسیر آیۀ ولایت) تهران، علامه طباطبایی، ج 5.
خامنه‎ای، سیدعلی (1360). ولایت، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی.
ـــــــــــــــــ (1390). انسان 250ساله: نگاهی یکپارچه به سیرۀ سیاسی و روش مبارزاتی ائمه‰، تهران، صهبا.
 
ـــــــــــــــــ (1374). طرح کلی اندیشۀ اسلامی در قرآن، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
دهقانی، جواد (۱۳۹۱). نقش رهبری در تداوم انقلاب اسلامی، پایان‎نامۀ مقطع کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، تاریخ دفاع: ۱۵ آبان.
ربیعی، علی و امیرحسین تمنایی (1392). «تحلیل گفتمان وصیت‎نامۀ شهدای جنگ تحمیلی»، فصلنامۀ مطالعات جامعهشناختی، س 20، ش 2، پاییز و زمستان.
رسول، جعفریان (1386). حیات فکری و سیاسی امامان شیعه، تهران، انصاریان.
یزدخواستی، بهجت و محسن اخوان مهدی (1390). «بازخوانی انقلاب اسلامی ایران با تأکید بر راز ماندگاری و پویایی انقلاب»، فصلنامۀ مطالعات انقلاب اسلامی، س 8، ش 24، تابستان، ص 11-36.
سلیمانی، قاسم (24/11/۱۳۹۸). وصیتنامۀ سردار سلیمانی، دسترسی در: https://www.tasnimnews.com/fa/news/1398.
طبرسی، فضل بن حسن (1384). مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، ناصرخسرو، ج 9.
لک‎زایی، شریف و محمدعلی فتح‎اللهی (1392). «حکمت متعالیه و انقلاب اسلامی ایران»، جستارهای سیاسی معاصر، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، س 4، ش 2، تابستان، ص 125-144.
مجلسی، محمد‎ باقر (1366). بحار الانوار، قم، انتشارات اسلامیه.
مسلمانی، غلامحسین و همکارانش (1398). «واکاوی ساختار جاری نظام جمهوری اسلامی ایران از منظر مانایی»، پژوهشهای مدیریت ایران، س 23، ش 3، پاییز، ص 129-158.
فروغ زاده،سیمین و سلطانی، سحر (1397). «تحلیل محتوای وصیت های شهدا نامه(با تأکید بر مفاهیم الگو و توسل به ائمه)»،پاسداری فرهنگی انقلاب اسلامی، س8، ش 017،بهار و تابستان، ص30-57.
مقیمی فیروزآباد، معصومه (1397). «بررسی مؤلفه‎های سبک زندگی شهدای مدافع حرم: مطالعۀ موردی وصیت‎نامۀ ۲۷ تن از شهدای مدافع حرم»، پژوهشهای اجتماعی اسلامی، س 24، ش 3، پاییز و زمستان.
مکارم شیرازی، ناصر (1374). تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیه.
مطهری، مرتضی (1377 الف). ولاءها و ولایتها، تهران، صدرا.
ـــــــــــــــــ (1377 ب). مجموعه آثار، تهران، صدرا، ج 18.
موسوی خمینی، سیدروح‎الله (1385). صحیفه امام، تهران، مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینیŠ.
نوروزی فرانی، محمدجواد (1391). «شاخص ولایت‎مداری در نظام اسلامی»، فصلنامۀ معرفت سیاسی، س 4، ش 2، پاییز و زمستان، ص 5-24.
مصباح یزدی، محمدتقی(1381). پرسشها و پاسخها، قم، مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینیŠ، ج 1-4.
ابن نعمان عکبری بغدادی (شیخ مفید)، محمد بن محمد (1413ق). الارشاد، قم، مؤسسۀ آل‎البیت‰، ج 2.
منتظر‎القائم، اصغر (1380). نقش قبایل یمنی در حمایت از اهلبیت‰، قم، بوستان کتاب.
موسوی خمینی، سیدروح‎الله (1388). ولایت فقیه، تهران، مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینیŠ.
ـــــــــــــــــ (1385). صحیفۀ امام، تهران، مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینیŠ، ج 10.